Zamonaviy hikoyachilikda psixologizm muammolari

2.2. Xarakter yaratishda yozuvchi mahoratining o’ziga xosligi 

Istiqlol davri hikoyanavisligi o’zanini izlayotgan irmoqlardek ijod namunalari 

bilan  kitobxonga  tanish,  notanish  tasavvurlar  bermoqda.  O’z  o’zanini 

hikoyanavislikdan topgan, ijodkor, yozuvchi Nazar Eshonqul hikoyalari kechinma 

tavsifining ustunligi bilan ajralib turadi.   

Nazar  Eshonqul  asarlarida  insonning  qalbi,  ichki  dunyosi,  ruhiy  olami  ramz 

va  metaforalar  orqali  betakror  chizgilarda  aks  ettiriladi.  Bunday  ijod  namunalari 

adabiyotimizning  o’ziga  xos  yangi  yo’nalishi  sifatida  e’tirof  etilmoqda. 

Yozuvchining  dastlab  yaratgan  va  e’lon  qilgan  hikoyalaridan  shu  davrga  qadar 

yaratilgan  asarlari  ijodi  shakllanishi  uchun  yetarli,  asos  bo’ladigan  darajada 

mazmunlidir.  Bugungi  kunda  Nazar  Eshonqul  ijodini  o’rganilishiga  asos 

bo'ladigan ayrim asarlarni ko’rsatib o’taylik:  

Birinchidan,  yozuvchi  har  bir  hikoyani  ramzli  va  ma’lum  bir  belgi  kashf 

etuvchi  sarlavha  ostida  boshlaydi.  Chunonchi,  uning  “Shamolni  tutib  bo’lmaydi”, 

“Bevaqt  chalingan  bong”,  “Maymun  yetaklaga  odam”  singari  hikoyalari  ramzlar 

orqali shakllantirilgan.  

Ikkinchidan,  yozuvchi  Nazar  Eshonqul  asarlari  ijodiy  tajribalar  qilish, 

kutilmagan  holatlarni  shakllantirilishiga  hikoyanavislikda    guvoh  bo’ldik.  Nazar 

Eshonqul  milliy  istiqlol  davri  o’zbek  nasriga  yangi  ohang  olib  kira  oldi.  Uning 

“Shamolni  tutib  bo’lmaydi”  hikoyasi  ifodaning  qabariqligi,  tasvir  markaziga 

olingan  shaxs  tabiatining  mutlaqo  kutilmagan  va  yangiligidan  tashqari  ohangning 

o’zgachaligi  bilan  ham  kishini  hayratga  soladi.  “Nazar  nasrimizni  shunday  ohang 

bilan  boyitdiki,  bu  ohang  o’zbek  millatiga  xos  bo’lgan  jihatlarni  aks  ettirish 

imkoniyati jihatidan tengsizdir”.

1

     

Uchinchidan,  N.Eshonqul  ijodini  F.Kafka  ijodiga  qiyoslash  mumkin. 

Ma’lumki,  F.Kafka  ijod  namunalari  jahon  adabiyoti  durdonalaridan  o’rin  olgan. 

Aytishimiz  mumkinki,  N.Eshonqul  jahon  durdonalari  darajasidagi  hikoyalarni 

yaratishga  intilmoqda.  Fikrimizni  asoslashga  harakat  qilsak,  Qozoqboy 

                                                

1

 Qozoqboy Yo'ldoshev. "Yoniq so'z" t. 2006 yil. 

---

45 

 

Yo’ldoshevning  “Yoniq  so’z”  kitobida  F.Kafka  hikoyalari  kishida  qo’rquv,  hatto 

ayrim  o’rinlarda  jirkanish  tuyg’ularini  uyg’otishi  mumkinligini  keltirib  o’tadi. 

N.Eshonqulga 

esa 

quyidagicha 

ta’rif 

beradi: 

“Ayrim