Zamonaviy gadjetlarning aksariyati xuddi shu nomdagi arm limited kompaniyasi tomonidan ishlab chiqilayotgan arm arxitekturasi asosidagi protsessorlardan foydalanadi

Acorn RISC mashinasi: ARM2

Rasmiy Acorn RISC Machine loyihasi 1983 yil oktyabr oyida boshlangan. VLSI texnologiyasi ( Ingliz) kremniy yetkazib beruvchi sifatida tanlangan, chunki u allaqachon Acorn-ni ROMlar va ba'zi maxsus integral mikrosxemalar bilan ta'minlagan. Rivojlanishni Uilson va Ferber boshqargan. Ularning asosiy maqsadi MOS Technology 6502 kabi past uzilish kechikishiga erishish edi. 6502-dan olingan xotiraga kirish arxitekturasi ishlab chiquvchilarga qimmat DMA-dan foydalanmasdan yaxshi ishlashga imkon berdi. Birinchi protsessor VLSI tomonidan 1985 yil 26 aprelda ishlab chiqarilgan - keyin u birinchi marta ishlagan va ARM1 deb nomlangan. ARM2 deb nomlangan birinchi ishlab chiqarish protsessorlari keyingi yilda paydo bo'ldi.
Uning birinchi ilovasi BBC Micro-da ikkinchi protsessor sifatida bo'lib, u erda kompyuterning yordamchi mikrosxemalarini bajarish uchun simulyatsiya dasturini ishlab chiqishda, shuningdek, ARM2 ishlab chiqishda qo'llaniladigan SAPR dasturini tezlashtirishda foydalanilgan. Uilson BBC BASIC ijrosi uchun ARM ko'rsatmalar to'plamini optimallashtirdi. To'liq ARM-ga asoslangan kompyuterning asl maqsadiga 1987 yilda Acorn Arximedning chiqarilishi bilan erishildi.
Axborotni bir kompyuterdan ikkinchi kompyuterga uzatish muammosi hisoblash texnikasi paydo bo‘lgandan beri mavjuddir. Axborot larni bunday uzatish alohida foydalanilayotgan-kompyuterlarni bugalikda ishlashini tashkil qilish, bitta masalani bir necha kompyuter yordamida hal qilish imkoniyatlarini beradi. Bundan tashqari, har bir kompyuterni ma’lum bir vazifani bajarishga ixtisoslashtirish va kompyuteriaming resurslaridan birgalikda foydalanish hamda ko‘pgina boshqa muammolarni ham hal qilish mumkin bo‘ladi. Kompyuter tarmoqlari hozirgi zamon taraqqiyotining ajralmas bir qismi bo‘lib, banklar, pochta, telegraf, telefon, korxonalar, o‘quv muassasalari, axborot resurs markazlari, savdo korxonalari va uylar kompyuter tarmog‘i bilaii bog‘lanib, ular Internet tarmog‘iga ulangandir. Eng taniqli tarmoqlardan biri IP tarmoq - Internet tarmog‘i - global tarmoq bo‘lib, mahalliy IP tarmoqlarm Siz har bir korxonada uchratishingiz mumkin. Bu tarmoqlarm tashkil etuvchilari va ulaming o‘zini yaratish va ulaming resurslaridan maqsadli hamda unumli foydalanish masalalari hozirgi kunning dolzarb talablaridandir. Darslik malliflammg kompyuter tizimlari va tarmoqlari bo‘yicha ko‘p yillik shaxsiy tajribalari, Toshkent davlat texnika universiteti, Toshkent axborot texnologiyalari universiteti hamda Toshkent to‘qimachilik va yengil sanoat mstitutida yillar davomida “Kompyuter tizimlari va tarmoqlari”, “Axborot tizimlarining unumdorligi ”, “Yuqori unumdorli kompyuter tizimlari” va “Axborot boshqarish tizimlarining asoslari”, “Telekommunikatsiya tarmoqlari va sistemalari” fanlaridan o‘qilgan ma’ruzalari asosida yozilgan. Ushbu darslik kompyuter tizimlari va tarmoqlarining eng asosiy negizlaiiga, uning usullariga va unga yondashishga bag‘ishlangan bo'lib, u o‘n oltita bobdan tashkil topgan va har bir bob so‘ngida olmgan bilimni sinash uchun nazorat savollari ro‘yxati keltirilgan.
Birinchi bob har qanday tarmoqning asosi bo‘Igan kompyuterlarning asosiy turlari, bloklari ularning vazifalari va ko‘rsatkichlariga hamda kompyuterlarning asosiy qismi bo‘lgan mikroprotsessorlami bayon qilishga bag‘ishlangan. Jkkinchi bobda hisoblash tizimlarining arxitekturasi, axborothisoblash tizimlarining turlari va vazifalari hamda axborot-hisoblash tizimlarining tarkibi, tuzilishi, shuningdek ko‘p mashinali va ko‘p protsessorli kompyuter tizimlari haqidagi materiallar batafsil yoritilgan. Uchinchi bobda parallel arxitekturalar va axborot tizimlarining unumdorligini o'rganishda Amdal qonuni, axborot tizimlarining unumdorligini oshirishdagi urinishlardan biri - parallel tizimlar » topologiyasi hamda parallel tizimlarni Flin bo‘yicha turlanishi ko‘rib chiqilgan. To‘rtinchi bob hisoblash tizimlarining unumdorligini baholash usullaridan biri bo'lgan takt chastotasi bo‘yicha baholash, cho‘qqi va real unumdorliklar hamda MIPS va Flops birliklari, shuningdek, testlar yordamida unumdorlikni hisoblashlami bayon qilishga bag‘ishlangan. Beshinchi bob esa tarmoq texnologiyalarining eng asosiylari “Shina”, “Halqa” va “Yulduz” topologiyalarining afzallik va kamchiliklari, ISO/OSI modeli, tarmoq protokollari va shuningdek, axborot ahnashuvini boshqarish usullarini batafsil bayon qilishga bag‘ishlangan. Oltinchi bobda kabelli axborot uzatish muhiti bo‘lgan o‘ralgan juftlik, koaksial va shisha tolali kabellar hamda simsiz aloqa kanallari, ularning turlari, imkoniyatlari, texnik ko'rsatkichlari, shuningdek aloqa yo‘Hanning texnologik ko‘rsatkichlarini moslash hamda axborotlami kodlashtirish batafsil yoritilgan. Yettinchi bob lokal tarmoq texnologiyasiga bag‘ishlangan boiib, unda ko‘p tarqalgan Ethernet va Fast Ethernet, Token-Ring tarmoqlarining imkoniyatlarini yoritishga bag'ishlangan. Sakkizinchi bobda tarmoq qurilmalari va ularning vazifalari hamda tarmoq uskunalari batafsil bayon qilingan. To‘qqizinchi bobda amaliyot tizimlarning vazifasi va qo‘llanilishi hamda tarmoq operatsion tizimlari, bir rutbali va serverli tarmoq operatsion tizimlari, tarmoq operatsion tizimlarining arxitekturasi keltirilgan.
0‘ninchi bob global tarmoq texnologiyasiga bag‘ishlangan bo‘lib, unda birlamchi tarmoqlar, Frame Relay, ATM va MPLS texnologiyalari, shuningdek, IP global tarmoqlar va ularning muammolariga to‘xtalib o‘tilgan. 0‘n birinchi bobda tarmoq xizmatlari hisoblanuvchi elektron pochta va Veb-xizmatlar, shuningdek, tarmoqni boshqarish tizimi va SNMP protokoli ko‘rib chiqilgan. 0‘n ikkinchi bobda tarmoqning xavfsizlik xizmatlaridan kompyutermng xavfsizligi va tarmoqning xavfsizligi haqida, tarmoq xavfsizligi uchun muhim boigan butunlik, axborotlarga egabo‘lish, xavf, hujum tushunchalari, shuningdek shifrlash, sertifikat, elektron imzo va himoyalangan kanal texnologiyasi kabi xavfsizlikni ta’mmlash omillari, har bir tizim uchun juda zarur bo'lgan xavfsizlik siyosati haqida ma’lumotlar berilgan. 0‘n uchinchi, o‘n to‘rtinchi va o‘n beshinchi boblarda sanoat korxonalaridagi texnologik jarayonlarni boshqarish tizimlarining maTumot almashinuv jarayonlarini tartibga soluvchi protokollar va ularning turlari, tuzilish sxemalari va ishlash tamoyillari hamda ularga oid standartlar to‘g‘risidagi ma’lumotlar batafeil yoritilgan. 0‘n oltinchi bobda sanoat ishlab chiqarishini avtomatlashtirish va boshqarish tizimlarining strukturalarini tashkil etishda eng ko‘p qo‘laniladigan sanoat Fieldbus va DeviceNet tizimlari haqida asosiy tushunchalar, ularning interfeyslari, shuningdek, ushbu tizimlaming asosiy tashkil etuvchilari haqidagi ma’lumotlar bayon etilgan
Kichik kompyuterlar. Kichik kompyuterlar (mini-EHM) - ishonchli, uncha qimmat boimagan, foydalanishda qulay kompyuterlar, meynfreymlarga qaraganda birmuncha kam imkoniyatlarga ega. Mini-kompyitterlar (ulardan eng quwatlilari supermini-kompyuterlaf) quyidagi ko‘rsatkichlarga ega boiadi: • unumdorligi - 1000 MIPS gacha; • asosiy xotira sig‘imi - 8000 Mbayt gacha; • diskli xotira sig‘imi - 1000 Gbayt gacha; • qoilanadigan foydalanuvchilarning soni - 16 - 1024. 16 1.6-rasm. Katta kompyuterlarga xizmat ko‘rsatish. Mini-kompyuterlarning barcha modellari 32, 64 va 128 - raziyadli mikroprotsessorlar to‘plamlari asosida loyihalashtiriladi. Ularning asosiy xususiyatlari: • aniq tatbiq sohasidan kelib chiqqan holda unumdorlikning keng oralig‘i; • axborotni kiritish-chiqarish tizimli vazifasining ko‘pchiligini apparatli joriy etilishi; • ko‘p protsessorli va ko‘p mashinali tizimlarni oddiy joriy etilishi; • uzilishlarga ishlov berishning yuqori tezligi; • turli uzunlikdagi axborotlar o'lchami bilan ishlash imkoniyati; Mini-kompyuterlarning afzalltklariga quyidagilar kiradi: • yuqori modulli o‘zigaxos arxitekturasi; • meynfreymlarga qaraganda unumdorliknarx nisbatining yaxshiligi; • hisoblashlaming yuqori aniqligi. Mini-kompyuterlar boshqaruvchi hisoblash majmua sifatida ishlatilishga mo‘ljallangan. Ushbu majmualarga xos bo‘lgan tashqi qurilmalarning ko‘p turliligi protsessorlararo aloqa bloklari bilan to‘ldirilgan, uning sharofati bilan tarkibi o‘zgaruvchan hisoblash tizimlarini joriy etilishi ta’minlanadi. Mini-kompyuterlarning
Shaxsiy kompyuterlar - bitta foydalanuvchi ishlatadigan mikrokompyuter, ommaboplik va universallik talablarigajavob beradi. 1.7-rasm. Mikrokompyuterlaming turlari. Ish stansiyalari (workstation) - hisoblash tarmoqlarida bitta foydalanuvchi tomonidan ishlatishga mo‘ljallangan, ko‘pincha ma’lum ko‘rinishdagi ishlarni bajarishga maxsuslashtirilgan (grafik, muhandislik, matbaa va hokazo). Serverlar (server) - hisoblash tarmoqlaridagi ko‘p foydalanuvchi uchun quwatli mikrokompyuterlar, tarmoqning barcha ish stansiyalaridan keluvchi so‘rovlarga ishlov berish uchun ajratilgan. Tarmoq kompyuterlari (network computer) - soddalashtirilgan mikrokompyuterlar, tarmoqda ishlashni va tarmoq resurslariga ega bo'lishni ta’minlovchi, ko‘pincha ma’lum turdagi ishlami bajarishga maxsuslashtirilgan (tarmoqqa ruxsat etilmagan ega bo‘lishni himoyalash, tarmoq resurslarini ko‘rishni tashkillashtirish, elektron pochta va hokazo). Shaxsiy kompyuterlar. Shaxsiy kompyuterlar (SHK) mikrokompyuterlar guruhiga taalluqli bo‘lib, lekin ular ommaviy tarqalganligi uchun alohida diqqatga sazovordir. SHK tatbiq etilishdagi ommaboplik va universallik talablarini bajarish uchun quyidagi sifatlaiga ega bo‘lishlari kerak: • iiarxmmg arzon bo‘lishi; • atrof-muhitga maxsus talabsiz alohida ishlata olishlik; • arxitekturasining moslashuvchanligi, boshqarishda, ilm-fanda, ta’limda, ro‘zg‘orda va boshqa turli sohaiarda tatbiq etilishiga uni moslashtirib beradi; • hech qanday maxsus tayyorgarchiliksiz foydalanuvchining operatsion tizimining va boshqa dasturiy ta’minotlarining do‘stonaligi (ishlata olishligi); • ishlashining yuqori ishonchliligi (birinchi buzulishgacha ishlash vaqti 5000 soatdan ko‘p). Shaxsiy kompyuterlar orasida birinchi navbatda IBM (International Business Machine Corporation) firmasining kompyuterlarini qayd qilib o‘tish kerak: • IBM PC XT (Personal Computer extended Technology); • IBM PC XT (Personal Computer Advanced Technology) 80286 (16-raziyadli) mikroprotsessorlarida; • IBM PS/2 8030 - PS/2 8080 (PS Personal System, quyidagilardan tashqari barchasi PS/2 8080, - 16- razryadli, PS/2 8080 - 32- razryadli); • IBM PC AT 80386 va 80486 mikroprotsessorlarida (32 - razryadli); « IBM PC AT Pentium mikroprotsessorda - Pentium 4 (64- razryadli); • IBM PC AT VLIW turidagi mikroprotsessorda: Itanium, Crusoe (64- razryadli); • IBM PC AT Core (64-razryadli) mikroprotsessor oilasida. Amerikada quyidagi firm alar tomonidan ishlab chiqariladigan kompyuterlar ham keng tarqalgan va taniqli: Apple (Macintosh), Compaq Computer, Hewlett-Packard, Dell, DEC (Digital Equipment Corporation), shuningdek Angliya firmalari: Spectrum, Amstrad; Fratsiya: Micral; Italiya: Olivetti; Yaponiya. Toshiba, Matsushita (Panasonic) va Partner; Hozirgi vaqtda eng ko‘p tarqalgan shaxsiy kompyuterlar IBM firmasining kompyuterlaridir, ularning birinchi modellari 1981-yili ishlab chiqarilgan va ularga o‘xshashini boshqa firmalar ham ishlab chiqargan

Xulosa:
Men bu mavzu haqida hech qanday ma’lumotga ega emas edi ammo endi oz bulsa ham malumotim bor masalan Ularning asosiy xususiyatlari: • aniq tatbiq sohasidan kelib chiqqan holda unumdorlikning keng oralig‘i; • axborotni kiritish-chiqarish tizimli vazifasining ko‘pchiligini apparatli joriy etilishi; • ko‘p protsessorli va ko‘p mashinali tizimlarni oddiy joriy etilishi; • uzilishlarga ishlov berishning yuqori tezligi; • turli uzunlikdagi axborotlar o'lchami bilan ishlash imkoniyati; Mini-kompyuterlarning afzalltklariga quyidagilar kiradi: • yuqori modulli o‘zigaxos arxitekturasi; • meynfreymlarga qaraganda unumdorliknarx nisbatining yaxshiligi; • hisoblashlaming yuqori aniqligi. Mini-kompyuterlar boshqaruvchi hisoblash majmua sifatida ishlatilishga mo‘ljallangan. Ushbu majmualarga xos bo‘lgan tashqi qurilmalarning ko‘p turliligi protsessorlararo aloqa bloklari bilan to‘ldirilgan, uning sharofati bilan tarkibi o‘zgaruvchan hisoblash tizimlarini joriy etilishi ta’minlanadi.

Foydalanilgan adabiyotlar

1. 
   Kutress, Ian (2019 yil 30 iyul). "Intelning Muzli ko'l protsessorlarini tekshirish: Sunny Cove mikroarxitekturasidan tishlash" . AnandTech . 2020 -yil 9-noyabrda olindi .
   
2. 
   Gibbs, Samuel (2018 yil 3 yanvar). "Intel protsessorlarida katta xavfsizlik kamchiligi topildi" . The Guardian . 2018-yil 4-yanvarda asl nusxadan arxivlangan . 2018 -yil 5-yanvarda olindi .
   
3. 
   Uorren, Tom (2018 yil 4 yanvar). "Kompyuteringizni "Meltdown" protsessorining asosiy xavfsizlik kamchiligidan qanday himoya qilish kerak" . The Verge . 2018-yil 5-yanvarda asl nusxadan arxivlangan . 2018 -yil 5-yanvarda olindi .
   
4. 
   Metz, Keyd; Perlrot, Nikol (2018 yil 5 yanvar). "Tadqiqotchilar dunyodagi kompyuterlardagi ikkita asosiy kamchilikni aniqladilar" . The New York Times . 2018-yil 3-yanvarda asl nusxadan arxivlangan . 2018 -yil 5-yanvarda olindi .
   
5. 
    "INTEL-SA-00161" . Intel . 2018 -yil 17-avgustda olindi .
   
6. 
   Benchoff, Brayan (2018 yil 14-avgust). "Foreshadow: Intel chiplari uchun osmon yana tushmoqda" . Hackaday . 2018 -yil 17-avgustda olindi .
   
7. 
   Newman, Lily Hay (2018 yil 14-avgust). "Muhim nuqson Intel protsessorlarining eng xavfsiz elementini buzadi" . Simli . 2018 -yil 17-avgustda olindi .
   
8. 
   Gudin, Dan (2020 yil 5 mart). "5 yillik Intel protsessorlari va chipsetlarida tuzatib bo'lmaydigan kamchiliklar mavjud" . Ars Technica . 2020 -yil 6-martda olindi .
   
9. 
   Dent, Stiv (2020-yil 6-mart). "Tadqiqotchilar Intel chiplarida tuzatib bo'lmaydigan xavfsizlik kamchiligi borligini aniqladilar" . Engadget . 2020 -yil 6-martda olindi .