Zamonaviy axborot texnologiyalaridan

www.pedagoglar.uz
26-son 1 –to’plam may 2022 
Sahifa: 24 
1990-yillarda A. V. Dudnikov ta’lim usullarini tavsiflashning yana bir yondashuvini 
ishlab chiqdi, u fikrlash tarzini tavsiflashga asoslangan. Foydalanish 
deduktiv, 
induktiv, deduktiv-induktiv va induktiv-deduktiv
metodlari o‘rganilayotgan tilning 
(mahalliy, 
ona 
tili, 
xorijiy) 
mavqeini 
hisobga 
olgan 
holda 
tashkil 
etiladi. 
Induktiv
metod - fikrning xususiydan umumiyga, o'rganilayotgan til 
kategoriyasining individual xususiyatlarini kuzatishdan ta'rif yoki qoida asosida 
yotuvchi qonuniyatlarni tushunishgacha bo'lgan harakati. Texnika sifatida bu erda 
o'qituvchining so'zi kabi evristik suhbatdan ham foydalanish mumkin. Induktiv 
boshlanish uchun analitik fikrlash ishi xarakterlidir: lingvistik xususiyat tarkibidagi 
qismlarni ajratib ko'rsatish, elementlarni kuzatish, taqqoslash va qo'shish asosida 
ularning o'ziga xosligini aniqlash. 
Deduktiv
usul fikrning umumiydan xususiyga, ta'rif 
yoki qoidani shakllantirishdan boshlang'ich pozitsiyalarni tasdiqlovchi o'ziga xos 
belgilargacha bo'lgan harakatini o'z ichiga oladi. Bu erda o'qituvchining so'ziga ham 
muhim o'rin beriladi, o'qituvchi esa xulosa va umumlashtirishdan ularning haqiqatiga 
dalil tanlashga o'tadi. Deduksiya tayyor og'zaki formulada yangi tushuncha haqida 
tasavvur beradi, shundan so'ng bu tushuncha taqqoslash va taqqoslash orqali 
o'zlashtirilgan tarkibiy qismlarga bo'linadi. Induktiv va deduktiv usullarning yaqin 
aloqasi, A.V.Dudnikovning fikricha, til o‘rgatish amaliyotida ko‘p qo‘llaniladigan 
birikmalarni keltirib chiqaradi: deduksiya elementlari induktiv asosga bog‘lanadi 
yoki induksiya elementlari deduktiv yo‘lga biriktiriladi 
Foydalanilgan adabiyotlar : 
1.
 
Boshlang'ich maktabda rus tili metodikasi. Ramzaeva T. G., Lvov M. R.