Zamonaviy axborot texnologiyalaridan

www.pedagoglar.uz
26-son 1 –to’plam may 2022 
Sahifa: 196 
Respublikamizda kompozitsion materiallar kimyosi akademik S. Neʼmatov 
rahbardigida rivojlantirildi. Yangi xossalarga ega boʻlgan qoplama materiallar, sirlar, 
kremniy organiq suyuqliklar keramik materiallar ishlab chiqarishga tatbiq etildi. Bu 
materiallardan yoʻl qurilishlarida, avtomobil, qishloq xoʻjaligi mashinalari, turli beton 
plitalari ishlab chiqarish va boshqa sohalarda keng foydalaniladi. 
Silikatlar Kimyosi va texnologiyasi sohasida I. S. Kansepolskiy tomonidan tabiiy 
kuygan tuproq (gliyej)larni portladsementga qoʻshimcha sifatida qoʻllash, sement 
korrozitsiyasi va oʻnga qarshi kurash choralarini izlashga doir tadqiqotlar olib borildi. 
Fosfogipsning kalsiy alyuminatlari bilan reaksiyalari oʻrganildi, mahalliy xom 
ashyolar asosida sulfoalyuminatbelitli sement olindi, kam energiya sarflab sement 
olish texnologiyasi ishlab chiqildi (T. A. Otaqoʻziyev). Ishqoriy-yer metallari 
silikatlari va alyumosilikatlari hamda ularning galliy va germaniyli analoglarining 
yuqori temperaturalarda oʻzaro birikishi, turli sharoitlarda bir-birida erish 
qonuniyatlari ilmiy jihatdan asoslab berildi. Sanoat chiqindilari va ikkilamchi xom 
ashyolardan foydalanib, xalq xoʻjaligi uchun zarur shisha va keramik buyumlar 
tayyorlash texnologiyalari ishlab chiqildi va amaliyotga tadbiq etildi (N. A. 
Sirojiddinov, A. P. Erkaxoʻjayeva). S. S. Qosimova va uning shogirdlari tomonidan 
yangi tarkibli, rangli, boʻgʻiq hamda maxsus optik shishalar olindi va ishlab 
chiqarishga tavsiya etildi. 
Akademik S. Rashidova va uning shogirdlari tomonidan erkin radikallarni yutib, 
stabillash xususiyatiga ega boʻlgan funksional guruqchalarni oʻz ichiga olgan 
monomerlarning polimerlanish reaksiyalari oʻrganildi. Chigitning unib chiqishini 
boshqaradigan ishda qoʻl keladigan polimer qoplamalar kashf qilinib, qishloq 
xoʻjaligiga tatbiq etildi. 
Kimyo texnologiyasining jarayon va uskunalari fani akademik Z. Salimoye va uning 
shogirdlari tomonidan oʻrganildi. Chigitni quritish, undan yogʻ olishni 
intensifikatsiyalash, ekstraksiya, gazlar adsorbsiyasi va shahrik. muhim jarayonlarni 

---