Замонавий таълим технологиясининг илмий – назарий асослари

10. Педагогик ишларни жорий этишда бўлажак ўқитувчиларда шаклланадиган инновацион хислатлар:

• 
  талабанинг ижодкорлиги: Бунга талаба янгиликка қизикувчанлиги ва уларни тез англай олиш қобилияти, яратувчанлик ва синчковлик билан, тадқиқот баркамол шахс учун алоҳида аҳамият касб этиши ҳамда мунтазам равишда ўз устида ишлаши орқали эришади;
  
• 
  талабанинг компьютер саводхонлиги ва ахборот маданияти юксаклиги: Бунга талаба "Компьютер саводхонлик-иккинчи саводхонлик" деган тамойилга амал қилиши орқали эришади;
  
• 
  талабанинг янгиликни жорий этишдаги фаолиятни охиригача етказа олиш хислати: Бунга педагогик тизимни мураккаб, динамик, кўп кўрсаткичларга боғлиқ ва уни ҳаракатчан кўрсаткичлар орқали бошқариш мумкин деган хулосалар шаклланиши билан эришилади;
  
• 
  талабанинг иннавицион фаолиятда илғор бўлиш хислати: Бунга талаба доимо "байроқдор" бўлишга интилиш, тадқиқот услубиятига мунтазам равишда қизиқиб бориши, муаллифликка ишқибоз бўлиши, тажриба-синов ишларини ўтказишда бошқа тадқиқотчилар ишларига синчковлик билан қараши, мазкур фаолиятда хато ва камчиликлар бўлганда ўзини ўнглай олиши билан эришади;
  
• 
  талабанинг жавобгарликни сезиш хислати: Бунга у ҳамма нарсага бефарқ қарамаслиги, қилаётган ишини охиригача етказишда иродаси мустақкамлиги, ўз ижодий фаолиятини режалаштира олиши билан эришади;
  
• 
  талаба шахсининг ғайрат-шижоатлилиги хислати. Бунга талабадаги ижодкорлик фаолиятининг жадаллик даражаси, шахснинг ишчанлиги ва эътиқодлилиги, ўзига ишонч ва куч-гайрати орқали эришади;
  
• 
  етакчи касбий педагогик маҳоратга эга бўла олишлик маҳорати: Бунга талабада ижодий фаолиятга кирганлик ҳақидаги савия, олдиндан маълум бўлган илмий-услубий ишланмалар ўзи шуғулланаётган манбага нисбатан мослай олиш ва унда янги функцияларни келтириб чиқара олишлик ҳамда улар орқали оптимал ечимларни топа олишлик орқали эришилади ва хоказо.
  

Бу қайд этилган педагогик инновацияни ишлаб чиқиш ва жорий этишнинг зарурий кетма -кетлигини амалга ошириш орқали таълим тизимида сезиларли сифат ўзгаришларига ва юқори самарадорликка эришилади. Натижада КТМДдаги юқори малакали, жаҳон таълими талабларига жавоб берадиган, рақобатбардош мутахассислар тайёрлашга эришилади. Албатта бу зарурий кетма -кетликни амалга ошириш борасида кенг миқёсда катта илмий-тадқиқот ишлари олиб борилиши мумкин ва уларга ўз соҳаларининг мутахассис олимларини жалб этиб, ҳамкорликдаги фаолиятини олиб боришга тўғри келади. Бу соҳада ўз ечимини кутиб ётган қатор долзарб муаммолар бор. Биз уларни қуйидагича ифодалашни лозим топдик:

• 
  талабаларимизнинг бой маънавий ва интеллектуал салоҳияти ва умумбашарий қадриятларга суянган ҳолда таълим-тарбияни ривожлантиришнинг жаҳон талабларини ҳисобга олган ҳолда давлат таълим стандартларини такомиллаштириш;
  
• 
  тақдири қўлимизга топширилган баркамол авлоднинг маънавий -маърифий ва ғоявий тарбиясида бой миллий маънавий - маданий, тарихий қадриятларимизга асосланган истиқболли ташкилий- педагогик услублар ишлаб чиқиш ва жорий этиш ;
  
• 
  узлуксиз таълим тизимини ахборотлаштириш ва унинг натижасида таълим-тарбия жараёнини олиб боришнинг оптимал вариантларини ишлаб чиқиш ва жорий этиш;
  
• 
  замонавий ахборот технология ва янги педагогик технология базасида таълим-тарбия жараёнини олиб боришни компьютерлаштиришга эришишнинг илмий-педагогик асосларини яратиш;
  
• 
  таълим-тарбия тизимида анъанавийлик ва инновациядаги умумийлик ва хусусийликни фарқлай олиш ҳамда улардан фойдаланишнинг оптимал вариантларини яратиш;
  
• 
  талабадаги шаклланган инновацион хислатларнинг бўлажак амалий фаолиятига мослиги ва ундан фойдаланишга мос услубий тавсиялар тизимларини ишлаб чиқиш;
  
• 
  таълим, таълим-тарбия муассасаларида янги ахборот ва педагогик технологиялар жорий этилишининг ташкилий услубий негизларини яратиш;
  
• 
  педагогик инновациялар институти ҳамда педагогик инновацияни ишлаб чиқиш ва жорий этиш марказларини очиш;
  
• 
  «Кадрлар тайёрлаш миллий дастури» талаблари асосида таълим-тарбия соҳасини тубдан ислоҳ қилиш, уни ўтмишдан қолган мафкуравий қарашлардан ва сарқитлардан тўла халос этиш, ривожланган демократик давлатлар даражасида , юксак маънавий ва ахлокий талабларга жавоб берувчи юқори малакали кадрлар тайёрлашнинг миллий тизимини яратиш;
  
• 
  таълим - тарбия жараёнига "Комплекс ёндашув", "Тизимий ёндашув" каби тадқиқот усулларини йўллашнинг методологиясини яратиш ва жорий қилиш;
  
• 
  таълим -тарбия тизими керакли қисмларини кибернетик тизим сифатида ифодалаб, уни ҳаракатчан моделлар орқали бошқаришга эришиш;
  
• 
  педагогик инновацияни кенг ҳамровли аудитория билан таништириш мақсадида оммавий ахборот воситаларини кенгроқ жалб этиш;
  
• 
  педагогик ва илмий педагогик кадрларни тайёрлаш, қайта тайёрлаш ва малакасини оширишнинг истиқболли усуллари ва шаклларини жорий этишга эришиш;
  
• 
  таълим муасссасаларида янги педагогик технологиялар, янги ахборот технологияларини шлаб чиқиш борасидаги илмий- тадқиқот ишларига кенгроқ эътибор бериш ва унда "таълим - фан - амалиёт " кўринишдаги интеграция тамойилларига кучли эътибор бериш;
  
• 
  таълим соҳасидаги чет мамлакатларнинг илғор тажрибалари билан мунтазам равишда танишиб бориш, улар билан ҳамкорликда мутахассислар тайёрлашга эришиш, шунингдек илмий ишланмалар қилиш ва х. к.
  

Худди шунингдек, бу соҳада ҳали кўплаб илмий изланишлар олиб боришга тўғри келади. Энди бу қайд этилган муаммолар ечимларига тўхталадиган бўлсак, таълим жараёнига педагогик ишларни ишлаб чиқиш ва қўллаш яқин 30 йиллик тарихга эга. Бу даврда АҚШ, Англия, Франция, Япония, Германия, Россия ва бошқа қатор давлатларда янги педагогик технология, янги ахборот технологиялар ишлаб чиқилди [16].
Бу борада республикамизда сезиларли ишлар олиб борилмоқда Жумладан, Абдуллаев А.Х., Абдуқуддусов О., Авлияқулов Н.Х., Арипов Х.К., Аҳлиддинов Р., Бекмуродов Т.Ф., БоқиевР.Р., Голиш Л., Искандаров Э.А., Икромова Х.З., Йўлдошев Ж.Х., Марақимов А.Р., Нишоналиев У., Оғаев С., Очилов М., Сайидаҳмедов Н., Сейтхалилов Э., Толипов У., Шодиев Д. Ш., Қурбонов Ш., Қодиров Б. Г., Қурбонниёзов Р., Қуронов М., Ғозиев Э., Ҳаитов А.Г., Юлдашев У., Юсупов А., ва бошқаларнинг ишлари «Кадрлар тайёрлаш миллий дастури» талаблари асосидаги мутахассислар тайёрлашда асосий омиллардан иборат бўлмоқдалар.
Шунингдек, А.Қодирий номли Жиззах Давлат Педагогика Институтида ҳам юқорида қайд этилган педагогик инновацияларни ишлаб чиқиш ва жорий этишнинг зарурий кетма-кетлиги бўйича диққатга сазовор ишлар қилинмоқда. Жумладан, институтда "Инновацион услубларни яратиш ва жорий этиш маркази ташкил этилган (Илмий раҳбар Эшмуродов А.). Унинг таркибида қуйидаги кенгашлар мавжуд:
- инновацион услублар ишлаб чиқиш, «Кадрлар тайёрлаш миллий дастури» асосидаги илғор педагогик технологияларни ва ижодкор ўқитувчилар иш тажрибаларини ўрганиш, уларни тўплаш ва оммалаштириш кенгаши (Илмий раҳбар: проф.Тўрақулов Х.А.) ;
- иқтидорли талабалар билан ишлаш кенгаши (Илмий раҳбар проф.Жуманазаров У.) ;
- педагогик синфлар ташкил этиш ва уларнинг ҳаракат фаолиятини таъминлаш кенгаши (Илмий раҳбар: доц.Пайзимуродов Х.);
- педагогик инновация асосидаги ўқув услубий қўлланмаларни тайёрлаш ва нашр қилдириш кенгаши (Илмий раҳбар:доц.Сувонқулов А.);
-талабалар билимида аниқланган бўшлиқлар сабабини аниқлаш, таҳлил қилиш ва улар билан қўшимча ишлаш кенгаши -мониторинг бўлими (Илмий раҳбар п.ф.н. Кушвактов Н.Х.).
Демак педагогик инновациялар кенг қамровли, кўп қиррали, мураккаб ва ижодий ташкилий-педагогик фаолият бўлиб, унинг ёрдамида таълим-тарбия жараёнининг истиқболли ва самарали услубиятини яратиш мумкин ҳамда «Кадрлар тайёрлаш миллий дастури»да қайд этилган рақобатбардош замонавий мутахассисларни тайёрлашни кафолатлайди.