Замонавий таълим / современное образование 016, Абдураҳмонова З. А., Тошкент вилояти халқ таълими ходимларини қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш институти «Педагогика, психология, таълим менежменти»

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ 2016, 5
Баркамол шахсни тарбиялаш барча даврларда муҳим иж-
тимоий талаблардан бири бўлиб келган, аммо бугунги сифат 
ўзгаришлар рўй бераётган бир даврда бу масаланинг долзарб-
лиги янада кучайиб, унга талаб ортиб бормоқда.
Республикамиз мустақилликка эришгач 
таълим-тарбия жараёни қайта кўриб чиқилиб, 
уни ривожлантириш учун бир қанча янги асос-
лар юзага келди. Жумладан «Таълим тўғри-
сидаги» Қонун, Кадрлар тайёрлаш миллий дас-
турининг яратилиши таълимни тубдан ислоҳ 
қилиш, уни ўтмишдан қолган мафкуравий 
қарашлар ва сарқитлардан тўла ҳалос этиш, ри-
вожланган демократик давлатлар даражасида, 
юксак маънавий ва ахлоқий талабларга жавоб 
берувчи юқори малакали кадрлар тайёрлаш 
имкониятини берди.
Ўзбекистон Президенти Ислом Каримов 
ўзининг бир қанча нутқ ва рисолаларида 
истиқболга эришишнинг йўллари, тамойилла-
рини аниқ ва равшан кўрсатиб берган. Юртбо-
шимизнинг 
«Истиқлол 
ва 
маънавият», 
«Ўзбекистоннинг 
сиёсий 
ижтимоий 
ва 
иқтисодий истиқболининг асосий тамойилла-
ри», «Ўзбекистон XXI аср бўсағасида: хавфсиз-
ликка таҳдид, барқарорлик шартлари ва 
тараққиёт кафолатлари», «Баркамол авлод ор-
зуси» каби асарларида жамиятнинг маънавий 
жиҳатдан янгиланиши ва ривожланишининг 
асосий негизлари баён этилган.
Ўтиш даврининг энг асосий хусусиятларидан 
бири – жамиятнинг маънавий жиҳатдан янада 
юқори поғонага кўтарилишидир. Чунки ўтиш 
даври биринчи навбатда жамиятдан маънавий 
ўсишни талаб этади. Маънавий ўсиш ўз навба-
тида фан-техника, маданият, санъат ҳамда 
иқтисодий ривожланишга асос бўлиб хизмат 
қилади. Шунинг учун ҳам бугунги кунда маъна-
вий фазилатларни тарбиялаш масаласи ўта дол-
зарб масаладир.
Ўзбекистон Республикасининг Кадрлар 
тайёр лаш миллий дастурида ҳар томонлама 
баркамол шахс-фуқарони шакллантириш на-
зарда тутилган. Бундай натижага эришиш учун 
таълим-тарбия жараёнининг уйғунлигини таъ-
минлаш, тарбия жараёнининг қонуниятларини 
чуқур ўрганиш ва бугунги кун талабларига жа-
воб бера оладиган баркамол ёш авлодни тар-
биялаш усулларини тадқиқ қилиш лозим. Бар-
камол авлод тарбияси кўп жиҳатдан бугунги 
кунда таҳсил олаётган бўлажак педагогларнинг 
тарбиявий ишларни ташкил этиш маҳоратига 
боғлиқдир. Шунинг учун бўлажак педагогларни 
тарбиявий иш услубиётига доир бўлган билим-
лар билан мунтазам равишда таништириб бо-
риш, бу борада малака ва кўникмаларни шакл-
лантиришга алоҳида эътибор бериш лозим. 
Бундай вазифани бажариш учун албатта ўқи-
тувчи аввало ўзи тарбияланган бўлиши ва тар-
биялаш маҳоратига эга бўлиши талаб этилади.
Жамиятда ўқитувчи, биринчидан, ўсиб кела-
ётган авлодни тарбиялаш, иккинчидан, унга ҳар 
томонлама билим беришдан иборат бўлган 
фахрли ҳамда масъулиятли вазифаларни бажа-
ради. Бу вазифаларни адо этиш педагогнинг 
алоҳида ижтимоий роли ва унинг жамиятдаги 
ўрнини белгилайди. 
Мамлакат ижтимоий-иқтисодий ривожлани-
шининг ҳозирги босқичи ўқитувчилар ва тар-
биячилар олдига янги вазифалар, жамиятнинг 
такомиллашишга оид дастур йўл-йўриқларини 
амалга оширишга қодир бўлган ёш авлодни ка-
мол топтириш вазифасини қўяди. Ўқитувчилар 
ва тарбиячилар бу мураккаб ва масъулиятли 
вазифани бажаришга тайёр бўлишлари лозим. 
Бугунги педагоглар таълим-тарбия тизимида 
фаолият олиб борар экан, улар фақат таълим 
бериш, яъни ўз фанлари юзасидан илмий-
назарий билимлар бериш, яъни таълим билан 
чекланиб қолишмоқда. Таълим берувчи педа-
гог бевосита тарбия масаласига ҳам алоҳида 
эътибор қаратиши шарт. Таълимни тарбиядан, 
тарбияни таълимдан ажратиб бўлмайди, бу 
шарқона қараш, шарқона ҳаёт фалсафасидир. 
Шахс қанчалик дунёвий илм ва назарий билим-
ларга эга бўлмасин, унинг хулқ-атвори гўзал 
бўлмаса, уни комил инсон дея олмаймиз. Кадр-
лар тайёрлаш миллий дастурининг бош мақсади 
ҳам асосан жамиятга ҳар томонлама етук, ин-
теллектуал ривожланган комил инсонни тар-
биялашдан иборат. 
Кадрлар тайёрлаш миллий дастури бугунги 
кунда таълим-тарбия самарадорлигини оши-
55
МАКТАБ ТАЪЛИМИ / ШКОЛЬНОЕ ОБРАЗОВАНИЕ

---