Замонавий таълим / современное образование 015, Бобоёров Р. О

oF PRESCHool aGE CHIlDREN 
The article discusses the issues of environmental education of children in preschool educational 
institution. The problems of formation of preschool children’s love to nature, to the world around 
them and to estimate and respect of the nature gifts. There is disclosed goals­ objectives and nature 
of the environmental education of preschool age children.
Keywords:
 
pre­school education, environmental education, respect for the environment, ecological 
culture, familiarize the child with nature, the child's personality, environment, nature observation.
66
МАКТАБГАЧА ТАЪЛИМ / ДОШКОЛЬНОЕ ОБРАЗОВАНИЕ

---

ЗАМОНАВИЙ ТАЪЛИМ / СОВРЕМЕННОЕ ОБРАЗОВАНИЕ
2015, 5
Бугунги кунда дунёдаги экологик муаммоларни ҳал этишда 
аҳоли, айниқса, ёшларнинг экологик маданиятини юксалти-
риш, ҳар бир инсонда атроф-муҳитга эҳтиёткорона муноса-
батда бўлиш, мамлакатнинг ноёб табиати, табиий бойли-
кларини келгуси авлодлар учун асраб-авайлаш ҳиссини шак-
ллантириш, экологик ҳолатни яхшилаш ва атроф-муҳитга 
салбий таъсирнинг олдини олиш энг долзарб вазифалардан 
бири ҳисобланади.
Ўзбекистон мустақиллигининг дастлабки 
йил лариданоқ 
мамлакатимизда 
экологик 
маса лалар, табиатда рўй бераётган нохуш 
ҳоди салар оқибатини бартараф этиш, рўй 
бериши мумкин бўлган бундай вазиятларнинг 
олдини олиш каби долзарб вазифаларга катта 
эътибор қаратиб келинмоқда. Инсоннинг 
табиатга нотўғри муносабати натижасида 
юзага келадиган салбий ҳолатларнинг олдини 
олишда экологик таълим­тарбиянинг ўрни 
ниҳоятда катта. 
Жаҳоннинг барча мамлакатлари каби 
Ўзбекистонда ҳам шахс ва жамиятнинг моддий 
ва маънавий маданияти экологик мазмунга 
эга бўлмоқда. Эндиликда республикамизда 
чиқиндисиз, кам чиқитли ва экологик тоза 
технологияларни жорий этиш, атроф­муҳит­
ни муҳофаза қилишнинг иқтисодий меха­
низмларини ривожлантириш ва такомиллаш­
тириш, экологик ҳуқуқбузарликлар учун 
маъмурий­ҳуқуқий чоралар кўриш, экологик 
маърифат орқали аҳолининг экологик тафак­
курини ривожлантириш, халқаро экологик 
муно сабатларни йўлга қўйиш, табиат, атроф­
муҳитга кўрсатилаётган салбий антропоген 
таъсирларни камайтириш, инсоннинг атроф­
муҳитга сифат жиҳатидан янгича муносабатини 
шакллантиришга олиб келмоқда. 
Ўзбекистон Республикаси Кадрлар тайёр­
лаш миллий дастурида узлуксиз таълимнинг 
фао лият кўрсатиш тамойиллари қаторида 
«таълимнинг 
инсонпарварлашуви, 
инсон 
қобилиятларининг очилиши ва унинг таълимга 
нисбатан бўлган турли­туман эҳтиёжларининг 
қондирилиши, миллий ва умумбашарий 
қадриятлар устуворлигининг таъминланиши, 
инсон, жамият ва атроф­муҳит ўзаро муноса­
бат ларининг 
уйғунлашуви» 
белгиланган. 
Шунинг дек, узлуксиз таълимни ислоҳ қилиш 
йўна лишлари таркибида «таълимнинг барча 
даражаларида таълим олувчиларнинг ҳуқуқий, 
иқтисодий, экологик ва санитария­гигиеник 
таъ лими ҳамда тарбиясини такомиллаштириш» 
кўрсатилган
1
.
Мактабгача таълим муассасалари тарбияла­
нув чиларига қўйилган умумий талабларда ҳам 
уларнинг экологик масъулиятни ҳис қилиши, 
табиат муҳофазаси соҳасидаги билимларга эга 
бўлиши лозимлиги алоҳида кўрсатиб ўтилган.
Ватанимиз табиати, атроф­муҳитига нис­
ба тан ҳурмат, эҳтиёткорона муносабат ва 
унга масъулият билан қараш ҳиссини мак­
таб гача ёшдаги ҳар бир бола шахсида тар­
биялашимиз лозим. Мактабгача ёшдаги 
бола ўз атрофидаги табиий­ижтимоий муҳит 
таъсирида ва маҳаллада ўрнатилган ахлоқий­
экологик тартиботлар асосида яшайди. Зеро, 
юртимизнинг гўзал табиати, унинг келгуси 
ҳолати айнан уларнинг атроф­муҳитга бўлган 
муносабати орқали белгиланади.
Заминимиздаги табиий манбаларни асраб­
авайлашнинг энг муҳим воситаларидан бири 
ўсиб келаётган ёш авлодни табиатни асрашга 
оид экологик билимлардан хабардор қилиш, 
уларга экологик тарбия бериш ҳисобланади. 
Табиатга эҳтиёткорона муносабатда бўлиш, 
унинг бойликларидан унумли фойдаланиш, 
теварак­атрофдаги муҳитни яхшилаш, унинг 
бузилиши, ифлосланишига йўл қўймаслик, 
табиатга нисбатан ахлоқий қимматдаги 
ҳатти­ҳаракатларни амалга ошириш малака 
ва кўникмалари эса болаликдан ривожлан­
тирилсагина мақсадга эришиш мумкин. Айни 
мақсадлар инсоннинг бутун ҳаёти давомида 
мафкура, сиёсат, санъат, адабиёт, илмий 
билимлар, ишлаб чиқариш амалиёти, таълим­
тарбия, ташвиқот орқали амалга оширилиши 
мумкин. Бу ишларнинг дастлабки шакллари 
мактабгача таълим ёшидан бошланиши зарур. 
Боланинг мактабгача таълим ёши даврида 
1
Ўзбекистон Республикаси Кадрлар тайёрлаш Миллий 
дастури. 3.3.1­ ва 3.3.2­бандлар. // Ўзбекистон Республи
-
каси Олий Мажлисининг Ахборотномаси, 1997 й., 11­12­
сон, 295­модда.
67
МАКТАБГАЧА ТАЪЛИМ / ДОШКОЛЬНОЕ ОБРАЗОВАНИЕ

---