Зайлобитдинов дилмурод номонович

Интернет банкинг - бу масофадан банк хизмати кўрсатиш технологиясининг умумий номланиши бўлиб, унда ҳисоб рақамларига ва улар бўйича операцияларга боғланиш интернет уланган ҳар қандай компьютердан ва ҳар қандай вақтда амалга оширилади. Операцияларни амалга ошириш учун браузердан фойдаланилади ва дастурий таъминот тизимининг мижоз қисмини ўрнатишга эҳтиёж мавжуд эмас⁷². 1995 йилда Ғарбда мижозларга интернет-банкингни сифат жиҳатдан янги даражада таклиф этадиган, интернетнинг алоқа ва хизмат имкониятларидан тўлиқ фойдалана оладиган бошқа банклар ҳам вужудга кела бошлади. Бугунги кунда интернет орқали банк хизматларини кўрсатиш тизимидан нафақат “Citicorp”, “Bank of America”, “FirstUnion”, “Wells Fargo”, “Bank Austria”, “Union Bank “⁷³ каби йирик ғарб банклари, балки дунё бўйлаб минглаб ўрта ва кичик банклар ҳам фойдаланмоқда. Ҳатто фақатгина электрон тармоқда мавжуд бўладиган банкни назарда тутувчи “branchless bank” (филиалсиз банк) тушунчаси ҳам пайдо бўлди. Харажатларни иқтисод қилиш ҳисобига бундай банклар янада қулай фоиз ставкалари ва хизмат кўрсатиш шароитларини тақдим қиладилар. Катта бўлмаган сармоя қўйилмалари ва ходимлар штати сонининг кичиклиги шароитида банклар олдида катта ҳудуд доирасида мижозларга хизмат кўрсатиш имконияти очилди. Чунки мижоз мустақил равишда банк операцияларини бажаради ва ўз навбатида, банк харажатларини қисқартириш ҳисобига қўйилмалар бўйича юқорироқ фоиз ставкаларини таклиф эта олади⁷⁴.
Бугунги кунда фаолият юритаётган шундай банклар борки, уларнинг барчаси мижозлар базасини ошириш, аҳолини банкларга кенг жалб қилиш, банкларда замонавий хизмат турлари ва инфратузилмани ривожлантиришга асосий эътиборни қаратади. 100 минг аҳолига тўғри келувчи банк филиаллари сони Кореяда 272 та, Японияда 127,8 тани ташкил этади. Япония банкоматлари сони ва хизматлари жиҳатидан етакчи ҳисобланиб, 2012 йилдан бошлаб, биометрик маълумотлар асосида ишловчи банкоматлар тизими ишга туширилди. 100 минг аҳолига тўғри келувчи банк филиаллари сони Японияда - 34,10 та, Буюк Британида - 25,8 та, Ҳиндистонда - 14,7 та тўғри келади (3.1-расм).