Zahiriddin muxammad bobur nomidagi andijon davlat universiteti toirjanov elyor isaqovich

5.3. 
Darsning tuzilishi 
Darsning  tuzilishi  deganda,  pedagogik  masalalarni  hal 
qilishdagi  muayyan  izchillik  va  shunga  muvofiq  jismoniy 
mashqlarning takrorlanish tartibini tushunamiz. 
Darsning  maqsadga  muvofiq  izchilligini,  uning  to’g’ri 
tashkil etilganligini belgilaydigan omillar quyidagilar: 
1.  O’quvchilarning  jismoniy  tayyorgarlik  va  kam  vaqt 
sarflab, yuqori natijalarga erishishi. 
2.  Dars 
jarayonida 
o’quvchilarning 
yuqori 
ish 
qobiliyatini saqlashi. 
3.  Mashg’ulotni 
tashkillashtirishga,  uning  tartibini 
belgilash,  o’quvchilarning  sog’lig’ini  saqlash  va  mustahkamlash 
uchun sharoit yaratish. 
Gimnastika  mashg’ulotlarini  tashkillashtirish  uchun  uch 
bosqich mavjud: 
 
birinchi 
bosqichda 
o’quvchilar 
asosiy 
ishga 
tayyorlanadilar; 
  ikkinchi bosqichda asosiy ish bajariladi; 
  uchinchi bosqichda esa darsga yakun yasaladi. 
Dars  qismlari  -  darsning  tayyoriov,  asosiy  va  yakuniy 
qismlariga bo’linadi. 
  mushaklar 
chigilini 
yozish 
fiziologik 
(sog’lomlashtirish), bilim berish va tarbiyaviy. 

---

75 
 
Fiziologik maqsadga yetish vazifalari: 
  dars  shug’ullanuvchilarning  markaziy  asab  tarmog’ini 
tayyorlash  va  vegetativ  funksiyalar  hamda  sensor  tizimlarni  faol 
ishlashga  tayyorlash.  Bunda  o’quvchilarni  psixologik  jihatdan 
tayyorlash,  organizm  faoliyatini  oshirish  va  mehnat  faolligining 
samaradorligini ta’minlaydigan qulay sharoit yaratish; 
  o’quvchilardan  mashq  bajarishda  taalluqli  mushak 
zo’riqishini, chidamlilikni, tezkorlikni talab qiladigan faoliyatga, 
hara-  kat-tayanch  apparatlari  va  bo’g’imlarning  tayyorligini 
ta’minlash; 
  harakat  apparatlarini  katta  amplitudada  harakat 
qilishga tayyorlash. 
Bunda  shug’ullanuvchilarni  oldindan  har  tomonlama 
tayyorlash, ularni turli xil jarohatlanish va zo’riqishdan saqlashga 
zamin  yaratiladi.  Yuqorida  qayd  qilib  o’tilganlarga  rioya  qilish 
o’quvchilarni mehnat unumdorligi  va dars saviyasini ko’tarishga 
olib  keladi.  Bu  esa  o’z  о’rnida  darsni  uslubiy  to’g’ri  tashkil 
etishga bog’liq. 
Darsning  tayyorgarlik  qismi  yakunida  mashg’ulotlar 
hajmi,  shiddatini  kerakli  darajada  (160-180  d/ur)  oshirish, 
shug’ullanuvchining  dars  asosiy  qismiga  tayyorligini  oshiradi, 
jismoniy,  psixologik  zo’riqishlarga  tayyorlaydi  va  intizomni, 
ularning  mashqlarni  bajarishga  boigan  diqqatini  oshirishga  olib 
keladi. Juda past yoki haddan ko’p jismoniy mashqlarni bajarish 
teskari natijani beradi. 
Bilim berish vazifalari: 
Shug’ullanuvchilar  oiganiladigan  mashqlar  texnikasi 
to’g’risida  ma’lumotlarga  ega  bo’lishi  kerak,  ularni  qo’llashda 
harakat  faoliyatini  belgilab  bergan  gigiyenik,  davolash,  sportda 
har xil parametrlar (zo’riqish darajasi, yo’nalish koiami, jadalligi 
va  bajarish  tezligi)  bilan  bajarish  ko’nikmasini  shakllantirish, 
dam 
olish, 
ovqat- 
lanish, 
gimnastika 
mashqlari 
bilan 

---

76 
 
shug’ullanish va boshq. 
Harakat faoliyatining alohida qismlarini yoki tugallangan 
oddiy harakatlarni o’zlashtirish. 
O’quvchilarning  yangi  harakat  faoliyatini  tez  va  sifatli 
o’zlashtirib  olish  imkoniyatlarini  oshiradigan  harakat  bazasi, 
darsga  tayyorgarlik  qismidagi  ta’lim  berishvazifalarini  hal  qilish 
(umumrivojlantimvchi,  qo’shimcha,  sport-gimnastik  mashqlar, 
qaddi-qomatni 
to’g’ri  tutish)  natijasida  o’zlashtiriladigan 
ko’nikma va malakalar hosil qiladi. 
Mashqlarni  bajarishda  gimnastlarga  xos  yondashish,  saf 
harakatida  O’zbekiston  Respublikasi  Qurolli  Kushlari  Ustavi 
talabiga rioya qilishga o’rgatadi. 
Psixomotor qobiliyatini rivojlantiradi.