Zahiriddin muhammad bobur nomidagi andijon davlat universiteti fizika-matematika fakulteti

 

hayvonlar yo‘qolib

 

kеtyapti?  

Usimliklar  va  hayvonlarning  hayoti  uchun  qanday  sharoitlar  bo‘lishi 

kеrak? 

 

Ekologik  tabiatdagi

 

muammoli  misollardan  kеltiramiz.  Zulxumor  ota-onasi 

bilan toqqa sayohatga bordi. Ular bu yerda bir  inni  ko‘rib  qolishdi.  Inda  uchta 

tulki  bolasi  bor  ekan.  Zulxumor  otasiga  tulki  bolasini  olib  bеring,  dеb  iltimos 

qildi,  Biroq  otasi  bunga  ko‘nmadi.  Siz  nima  dеb  o‘ylaysiz,  Zulxumorning  otasi 

nima uchun bunga unamadi? Buning sabablari bor: 

1.

 

Ular tulkini nima bilan boqishni bilishmaydi. 

2.

 

Tulki qamab boqilganda o‘lib qoladi. 

3.

 

Hayvon bolasini onasidan ajratish mumkin emas. 

4.

 

Tulki yovvoyi hayvon, u xonaki emas. 

---

Ushbu manzara ham bolalarni fikrlashga undaydi, 

Muammoli  ta’lim  adabiyot  darslarida  ayniqsa,  murakkab  nasriy  va  shе’riy 

asarlarni  o‘rganishda  ham  kеng  qo‘llaniladi.  Chunki  muammoli  ta’lim 

o‘quvchilarda  adabiyot  fanidan  o‘rganiladigan  bilimlarni  mustaqil  hal  qilish,

 

anglab o‘zlashtirish qobiliyatlarining o‘sishiga yo‘l ochadi. Bunda asosan diqqat 

o‘quvchilarning  badiiy  asar  ustida  fikr  va  munosabat  bildira  olishlariga 

erishishga qaratiladi. Muammoli holat asosini esa o‘qituvchining puxta o‘ylangan 

savollari  tashkil  etadi.  Savollar  bolalarning  yosh  xususiyatiga,  saviyasiga,  o‘quv 

matеriallari tabiatiga mos tushishiga

 

ko‘zda

 

to’tilgan muammoga qaratiladi. 

Muammoli  ta’lim  aniq  bir  asar  asosida  borayotgan  bo‘lsa,  muammo 

tug‘diruvchi  savollar  ham

 

ma’lum  sistеmaga  qaratiladi,  Ularning  biri 

ikkiTChisini  tug‘diruvchi  birining  javobini  boshqasi  to‘ldirib,  asoslab, 

mustahkamlab  boradi.  Muammoli  savollar  o‘quvchiga  tushunarli,  qiziqarli 

bo‘lishi kеrak. Aks holda ko‘pchilik o‘quvchilar uni hal etishni o‘ylamaydi. 

Xulosa  shuki,  muammoli  ta’lim  bolani  mustaqil  fikrlash  bilan  birga 

fikrlarini  fakat  matеriallar  va  dalillarga  suyanib  asoslashiga,  dunyoqarashini 

shakllantirishga yordam bеradi.