Zahiriddin muhammad bobur nomidagi andijon davlat universiteti mamadjanova ma

Taqrizchi:

F.Arziqulov fizika- matematika fanlari doktori, professor v.b..

Respublika ta’lim markazi huzuridagi matematika fani yo`nalishi bo`yicha ilmiy-metodik kengashning 2019 –yil 20-dekabrdagi 4-sonli yig`ilishida ko`rib chiqilgan va nashr etish uchun tavsiya etilgan.

ISBN 978-9943-62-14-7-3

© Mamadjanova M., © “Innovatsiya-Ziyo”,

2020.
2020.

2

SO`ZBOSHI
Matnli masalalar boshlang`ich sinflar matematika kursi mazmunining asosini tashkil etib, ularni yechish jarayonida qo`llaniladigan aqliy faoliyat usullari: analiz, sintez, taqqoslash, analogiya, umumlashtirish, abstraktsiyalash va konkretlashtirish o`quvchilarning mantiqiy tafakkur qilish qobiliyatlarini rivojlantirish bilan bir qatorda, ularning matematikaga qiziqishlarini ham tarbiyalashga ijobiy ta’sir o`tkazadi. Shuning uchun ham umumiy o`rta ta’limning yangi Davlat ta’lim standarti talablari asosida yaratilgan boshlang`ich ta’lim matematikasi o`quv dasturi mazmunida matnli masalalar turlari kengaytirilib, ularning tarkibiga birinchi bor mantiqiy va kombinatorik masalalar ham kiritildi.
Boshlang`ich sinflar matematika kursiga mantiqiy masalalarning kiritilishini, bir tomondan, bu masalalarni yechish o`quvchilarning aqliy rivojlanishiga ijobiy ta’sir o`tkazib, ulardan o`z fikrini mantiqiy izchillik asosida ifodalash ko`nikmalarini tarkib toptirishi bilan
izohlansa, ikkinchi tomondan, bu masalalarni yechishda hisoblashlarni bajarish umuman kerak bo`lmasligi yoki yordamchi rol
o`ynab, faqat arifmetikaga doir ma’lumotlar bilan chegaralanishi orqali izohlanadi.
Kombinatorik masalalarni yechish ham mantiqiy masalalar kabi
o`quvchilarning matematik rivojlanishiga ijobiy ta’sir o`tkazadi.
Mantiqiy, kombinatorik va nosatndart masalalarda keltirilgan holatlar, vaziyatlarni tahlil etish asosida o`quvchilar zaruriy axborotni izlash va ajratish ko`nikmalarini egallaydilar, sabab-oqibat
bog`lanishlarini o`rnatadilar, mulohaza qilishning mantiqiy zanjirini qurib, konkret shartlarga tayangan holda masalaning eng qulay
samarali yechish usullarini tanlash va yechish kabi o`quv faoliyatining kompotensiyaisi shakllantiriladi va rivojlantiriladi.

3

I BOB. MANTIQIY MASALALARNI YECHISH USULLARI