Zahiriddin muhammad bobur nomidagi andijon davlat universiteti

105-modda.  Suv  yetkazadigan  zararli  ta‘sirdan  muhofaza  qilish,  ularni  oldini  olish  va 

bartaraf  etish  tadbirlari. 

Suv  yetkazadigan  zararli  ta‘sirdan  muhofaza  qilish,  ularni  oldini  olish  va  bartaraf  etish 

tadbirlari  suvdan  foydalanuvchilar: 

korxonalar,  tashkilotlar,  xo‗jaliklar  mablag‗i  va mahalliy  budjet  hisobidan; 

respublika  va  mintaqaviy  dasturlar  bo‗yicha  -  respublika  budjeti  hisobidan  amalga  oshiriladi, 

deyilgan. 

113-modda.  Suv  monitoringi. 

---

 

55 

Suv  monitoringi,  shu  jumladan,  yer  osti  suvlari  monitoringi  o‗zgarishlarni  o‗z  vaqtida 

aniqlash,  ularga  baho  berish,  salbiy  ja-  rayonlarning  oldini  olish  va  ularga  barham  berish  uchun 

suvlarning  holati  ustidan  olib  boriladigan  kuzatuv  tizimidan  iboratdir. 

Suv  monitoringining  tuzilishi,  mazmuni  va  uni  amalga  oshirish  tartibi  O‘zbekiston 

Respublikasi  Vazirlar  Mahkamasi  tomonidan  belgilanadi,  deyilgan. 

Yuqorida  qayd  etilgan  barcha  moddalar  respublikamizda  mavjud  suv  resurslarini  muhofaza 

qilishning  huquqiy  asoslari  hisoblanib,  suv  resurslarini  muhofaza  qilishning  asosiy  omillari 

hisoblanadi.  [32-35] 

Suv  resurslarini  muhofaza  qilish  bosqichma-bosqich  profilaktik  ravishda  amalga  oshirilishi 

shart.  Tabiatdagi  yer  usti  (daryo,  ko‗l,  dengiz  va  atmosferadagi  suv  bug‘‗lari),  yer  osti  va 

atmosfera  yog‗in  suvlari-tabiatdagi  barcha  (er  usti,  yer  osti  va  atmosfera  yog‗in)  suvlarning  birlik 

qonunidir  (akad. V.I. Vernadskiyning  tabiatning  obektiv  qonuni). 

Demak,  barcha  yer  usti  va  yer  osti  suvlarining  asosiy  manbai  atmosfera  yog‗in  suvlaridir. 

Oxirgi  10-20  yillar  davomida  atmosfera  havosining  haddan  tashqari  ifloslanganligi  va 

zaharlangan  ligi  (turli  chiqindilar,  changlar,  tutunlar,  qurum  va  boshq.)  tufayli  turli  erigan 

moddalarga  to‗yingan,  deyarli  «kislotali  yomg‗irlar»  hisobiga  shakllanayotgan  yer  usti  va  yer 

osti  suvlari,  yog‗in  yer  yuzasiga  kelib  tushmasdan,  bu  bosqichda  ma‘lum  darajada  ifloslangan 

suv  mavjud  bo‗lib,  shakllanishning  keyingi  bosqichi  yer  yuzasi  bo‗ylab  jilg‗a  va  soylarni  tashkil 

etishida  yoki  yer  ostiga  shimilishida  tuproqdagi  turli  eriydigan  moddalar  va  iflosliklarga  to‗yinib 

yanada  ifloslanmoqda.  Ana  shunday  jarayonda  shakllangan  yer  usti  va  yer  osti  suvlari 

obektlariga  kelib  quyilayotgan  turli  oqova  (kommunal-ro‗zg‗or,  sanoat,  chorvachilik  majmualari 

va  fermalari,  sug‗oriladigan  yerlardan  chiqarilayotgan  zovur  tashlama)  suvlar  ta‘sirida  bu  suvlar 

yanada  kuchliroq  ifloslanmoqda,  bulg‗anmoqda  va zaharlanmoqda. 

Shunday  qilib,  suv  resurslarini  ifloslanishdan,  bulg‗anishdan  va  zaharlanishdan  muhofaza 

qilish,  xuddi  tibbiyot  sohasidagidek,  profilaktik  ravishda  amalga  oshirilishi  kerak,  ya‘ni 

ifloslanma-  gan,  toza,  turli  maqsadlar  uchun  yaroqli  yer  usti  va  yer  osti  suvlari  shakllanishi 

uchun  birinchi  navbatda,  atmosfera  havosi  va  tuproqning  musaffoligini  ta‘minlash  zarur. 

Muhofaza  qilishning  ikkinchi  bosqichida  shakllangan  yer  usti  va  yer  osti  suvlarini  turli  iflos  va 

ayrim  hollarda  zaharli  oqova suvlar  bilan  ifloslanishiga  yo‗l  qo‗ymaslik  muhim  ahamiyatga  ega.