Demak, kerakli maqsadlarda ishlatilishi mumkin bo’lgan yupqa qatlamlarni hosil qilish, ularning tarkibini, kristall va elektron tuzilishini, fizik va kimyoviy xususiyatlarini o’rganish fanning ahamiyatini belgilasa, olingan yupqa plyonkalarning asbob sifatida ishlatilishi uning xalq ho’jaligida va texnikada qo’llanilishini aks ettiradi. - Demak, kerakli maqsadlarda ishlatilishi mumkin bo’lgan yupqa qatlamlarni hosil qilish, ularning tarkibini, kristall va elektron tuzilishini, fizik va kimyoviy xususiyatlarini o’rganish fanning ahamiyatini belgilasa, olingan yupqa plyonkalarning asbob sifatida ishlatilishi uning xalq ho’jaligida va texnikada qo’llanilishini aks ettiradi.
- NanozarralarSistemada atom yoki molekulyar tartibda o’zgarishlar ro’y berganda materialning xususiyatlari aniq ko’rinadi. Uglerod qattiq fazada bir qancha turli modifikasiyalarni paydo qilishi mumkin (olmosdan boshlab grafitgacha). Ikki materialning fizik xususiyatlari o’rtasida farqlar turli ko’rinishdagi atomlarni kristall ko’rinish holatidan tartibga keltirilishi bilan izohlanadi. Toza uglevod fullerene deb nomlanuvchi yana bir ko’rinishga, shaklga ega bo’lishi mumkin ekan.
- С60 fulleren molekulaning tarkibi 60 dan ziyod atomlardan tashkil topgan, beshburchak, oltiburchak shaklidagi ko’rinishlar futbol to’pini (12 ta beshburchaklar va 20 ta oltiburchaklar) eslatadi.
1- rasm. С60 molekulasining tuzilishi.
2- rasm. С60 molekulasidan tashkil topgan kristallning tuzilishi.
Bu nomning kelib chiqishi, qachonlardir mashhur arxitektor Richard Bukministr Fuller shunday shakldagi molekulalarning borligi haqida bilmagan holda binolar gumbazlarini yaratish uchun tegishli poliedrik qurilmalardan foydalanganligi bilan bog’liq. Juda ko’plab boshqa, ancha yirik bo’lgan fullerenlar mavjud (С70, С82, С84, …, С240…), ancha murakkab ko’rinishdagi fullerenlar esa nanotrubkalar degan nomni olgan. Bugun ular haqida ma’lumotlar banki fullerenlarning 10 000 oshiq ko’rinishlari bo’lganligini ko’rsatadi.Quyidagi rasmlarda nanotrubralarni tuzilishi keltirilgan. - Bu nomning kelib chiqishi, qachonlardir mashhur arxitektor Richard Bukministr Fuller shunday shakldagi molekulalarning borligi haqida bilmagan holda binolar gumbazlarini yaratish uchun tegishli poliedrik qurilmalardan foydalanganligi bilan bog’liq. Juda ko’plab boshqa, ancha yirik bo’lgan fullerenlar mavjud (С70, С82, С84, …, С240…), ancha murakkab ko’rinishdagi fullerenlar esa nanotrubkalar degan nomni olgan. Bugun ular haqida ma’lumotlar banki fullerenlarning 10 000 oshiq ko’rinishlari bo’lganligini ko’rsatadi.Quyidagi rasmlarda nanotrubralarni tuzilishi keltirilgan.
3- rasm.
Muhandis
Ishlab chiqilgan nanomateriallar odamlar tomonidan ataylab ishlab chiqilgan va ma'lum talab qilinadigan xususiyatlarga ega bo'lishi uchun ishlab chiqarilgan.
Eski nanomateriallar - bu nanotexnologiyalar rivojlanguniga qadar tijorat ishlab chiqarishida bo'lganlar, bu boshqalarga nisbatan o'sish kolloid yoki zarracha materiallar.
Ular o'z ichiga oladi uglerod qora va titanium dioksid nanopartikullari.
Tasodifiy
Nanomateriallar tasodifan mexanik yoki sanoat jarayonlarining yon mahsuloti sifatida ishlab chiqarilishi mumkin. Tasodifiy nanozarralarning manbalariga avtomobil dvigatellarining chiqindi gazlari, payvandlash bug'lari, maishiy qattiq yoqilg'ini isitish va pishirish natijasida yonish jarayonlari kiradi. Masalan, nanomateriallar sinfi fullerenlar gazni yoqish natijasida hosil bo'ladi, biomassa va sham.Bundan tashqari, bu aşınma va korroziya mahsulotlarining yon mahsuloti bo'lishi mumkin. Tasodifiy atmosfera nanozarralari ko'pincha shunday ataladi ultra nozik zarralar, qasddan operatsiya paytida bexosdan ishlab chiqarilgan va o'z hissasini qo'shishi mumkin havoning ifloslanishi.
Do'stlaringiz bilan baham: |