Z. T. Taxirov nashr jarayoni asosiy bosqichlari

“yoqasiga chang solib”,
“t o ‘qmoqday mushti”
o‘xshatishlarida Yo‘lchining Qora Ahmad-
2 3 6

---

ning yoqasidan ushlashi, burgutning o‘ljasiga chang solishiga 
o‘xshatilsa, “to‘qmoqday mushti”da uning mushti to‘qmoqqa 
o‘xshatilmoqda. Bunda o‘xshatishning ham leksik (to‘qmoq), ham 
morfologik (-day) vositasidan foydalanilgan. Birinchi manzara 
tasvirida lirizm kuchli bo‘lsa, ikkinchisida dramatizm kuchli. Bun­
da adibning sharoitni hisobga ola bilishi, sharoit bilan bog‘liq holda 
o‘z qahramonining ham ichki, ham tashqi qiyofasini yoritib berishi, 
tasvir va talqinda tilning yengilligi, aniq ravonligi yaqqol seziladi.
Takrorlash va mulohaza uchun savollar
1. Tasviriy - tasirchan vositalar haqida nima bilasiz?
2. A.Qodiriyning tasvir vositalaridan foydalanishini qanday 
baholaysiz?
3. Oybek badiiy tasvir ustasimi?
4. 0 ‘hshatish ham tasvir vositasimi?
2-§. Til va uslubning tasvirdagi ahamiyati
• 
Badiiy asar tilL
• Adibning so(z qo‘llash mahoratL
• Personajni so‘zlatishda adib mahoratL
• Muallif uslubi va tahrir.
• 
G‘ayri odatiy so ‘z qo‘llash
-
adib ijod laboratoriyasi mahsulu
Har bir ijodkoming asarlarida rang-barang obrazlar, o‘xshatish, 
tashbehlar ma’lum darajada bo‘ladi. Asar nasrdami, nazmdami, 
bundan qat’iy nazar, lirik chekinmalar, manzara, qiyofa tasviri 
g‘amgin, shodon holatlar, shunga mos tabiat ko‘rinishlaridan xoli
237

---

bo‘lmaydi, bo‘lishi ham mumkin emas. Bulaming barchasiga ijod­
kor til lug‘at boyligidagi so‘zlardan foydalanish, ulami uslubiy 
qo'llash orqali erishadi.
Ma’lumki, ijodkorlar ayrim so‘zlami takror-takror qo‘llaydilar. 
Masalan, Bobuming bir ruboisida “ilm” so‘zi o‘ndan ortiq takror- 
lanadi, xuddi shundoq “yaxshilik” radifli g‘azalida ham “yaxshi” 
so‘zi ko‘p takrorlanadi. Bu bilan asaming badiiy qimmati zarracha 
pasaymaydi, balki bir so‘z tobora kuchli ma’no ifodasiga ega bo‘la 
boradi.
Oybekning “Qutlug‘ qon” romanida ham shunday holni ko‘ri- 
shimiz mumkin.