Z. T. Rajamurodov, B. M. Bozorov, A. I. Rajabov, D. G‘. Hayitov

Yosh fiziologiyasi va gigiyenasi fanining tekshirish usullari
Bolaning tug’ilishidan boshlab to voyaga yetguniga qadar uning organlari, organlar tizimlari ,to’qimalari va hujayralari funksiyalarini to’rli biologik va fiziologik usullar yordamidi o’rganib, muhim xususiyatlari qayd qilinib olingan ma’lumotlar to’planadi va ular taxlil qilinadi:

1.Laboratoriya tedqiqot usullari. Bu usul yordamida organizmning

funksiyalariga tashqi atrof-muhit omilarining ta’sirini o’rganish, organizmda biror organning funksiyasi yoki ahamiyatini aniqlash, organ faoliyatining asab tizimi faoliyatiga ta’sirini bilish, organlarni ion bilan ta’minlanish darajasi o’rganiladi.

a) Inyeksiya usuli - ichki kovak a’zolarga, qon tomirlarga turli xil kimyoviy bo’yoqlar yuborib o’rganiladi.

b)Rentgen nuri yordamida o’rganish usuli - bu usul organizmni to’lig’icha o’rganish imkonini beradi.

v) Auskultasiya usuli -maxsus eshituv asboblari yordamida zarur bo’lgan organizm a’zolari (yurak va o’pka)ning ishlab turgan paytda fonendoskop yoki stateskop yordamida eshitib ko’riladi.

2.Antroponometrik usul: bu usulning bir nechta turlari mavjud bo’lib,

bular quyidagilardir:

a) somatometrik - bola bo’yining (o’tirgan va turgan holda) uzunligi, vazni, ko’krak qafasining kengligini

b) fiziometrik - funksional ko’rsatkichlardan o’pkaningg tiriklik sig’imi, qo’l va oyoq mushaklarining kuchi, ko’zning ko’rish o’tkirligi, ko’rish maydoni

va hokazo.

v) somatoskopik - qad-qomatning tuzilishi (umurtqa pog’onasining shakli, ko’krak qafasi, oyoq mushaklarining rivojlanishi, teri ostidagi yog’ qatlamining miqdori va hokazo), jinsiy rivojlanish alomatlari aniqlanadi. O’tkaziladigan antropometrik tekshiruvlar bolalarning yoshiga qarab har xil tuzilishi mumkin. Maktabgacha yoshdagi bolalarning jismoniy rivojlanishini aniqlashda qo’shimcha harakat faoliyati, hamda tilning rivojlanishiga ahamiyat beriladi. Antropometrik tekshiruvlar kunning birinchi yarmida, asboblar yordamida yorug’ xonalarda, qulay mikroiqlim sharoitida o’tkazilishi kerak.