Z. T. Rajamurodov, B. M. Bozorov, A. I. Rajabov, D. G‘. Hayitov

9.4. Leykositlar
Leykositlarning shakli va miqdori. Leykositlar yoki oq qon tanachalari – bular rangsiz yadro saqlovchi hujayralar bo’lib turli shaklda bo’ladi. Sog’lom odamlarning 1 mm³ qoni tarkibida 6-8 ming leykositlar saqlanadi. Qondan tayyorlangan surtma mikroskop ostida qaralganda turli-tuman shakldagi leykositlarni kuzatish mumkin. Odatda leykositlarning ikki guruhi farqlanadi: donador va donasiz. Donador leykositlarning sitoplazmasida mayda-mayda donachalar (granulalar) bo’lib ular turli bo’yoqlar bilan ko’k, qizil va binafsha ranglarga bo’yaladi. Donasiz shakldagi leykositlarda bunday donachalar yo’q.


39-rasm. Leykositlar tomonidan bakteriyalarning fagositoz qilinishi

(uchta bosqichning navbatlashuvi)

Donasiz leykositlar orasida juda qoramtir aylana yadroli yumaloq hujayralar-limfositlar va katta o’lchamdagi noto’g’ri shakldagi yadrolar saqlovchi hujayralar –monositlar farqlanadi.

Donador leykositlar turli bo’yoqlarga turlicha munosabatda bo’ladi. Agar sitoplazma donachalari asosli (ishqoriy) bo’yoqlar bilan yaxshi bo’yaladigan bo’lsa, unda bunday shakldagi leykositlar – bazofillar; kislotali bo’yoqlar bilan bo’yaladigan bo’lsa – eozinofillar (eozin-kislotali bo’yoq), agarda ularning sitoplazmasi neytral bo’yoqlar bilan bo’yaladigan bo’lsa ular – neytrofillar deb yuritiladi.

Turli shakldagi leykositlar orasida ma’lum darajadagi nisbatlar mavjuddir. Turli shakllardagi leykositlarning foyizlarda qayd qilingan nisbati leykositar formula deb ataladi.

6-jadval