Z. T. Nishanova, G. K. Alimova

MAKTABGACHA TARBIYA YOSH DAVRIDA
0‘QUV FAOLIYATI

Reja;:

0. 
   O‘quv faoliyati va uning o‘ziga xos tomonlari.
   

2. 
   Bog‘cha yoshidagi bolalarda irodaviy faoliyatlami tarkib topishi.
   
3. 
   Maktabga psixologik, emotsional, kognitiv tayyorgarlik.
   
4. 
   Maktabga psixologik tayyorgarlik diagnostikasi.
   

Maqsad:

Maktabga psixologik, emotsional, kognitiv tayyorgarlikning mazmun- mohiyatni bayon qilish.

Vazifa: Maktabga psixologik, emotsional, kognitiv tayyorgarlik, maktabga psixologik tayyorgarlikni aniqlovchi psixodiagnostik metodikalami bayon qilish.

Tayancli tushunchalar: psixologik, emotsional, kognitrv tayyorgarlik.

1. 
   0‘quv l'aoliyati va unimg o‘ziga xos toraonlari
   

0’quv faoliyati muammosi - yosh va pedagogik psixologiyaning markaziy mummolaridandir. Bog’cha muassasalarida bolalami o’qitish bizning mamlakatimizda boshlang’ch maktab ta'Iimiga tayyorlov pog’onasi sifatida qaraladi. Shu bilan “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi”da belgilangandek, bog’chadagi ta’lim uzlultsiz ta’limning dastlabki bosqichidir.

Nemis psixologi O.Kronning fiixicha, uch yashar bola unga berilayotgan bilimni o’zlashtirishga, yani ta’lim olishga qodirdir. V.Shtem esa qarama-qarshi nuqtai nazsimi ilgari surdi. Uning fikricha hayotining dastlabki olti yilida bola olgan bilimlar o’ziga xos tarzda egallanadi. Bog’cha bolasi hali “o’qish uchun anglanilgan irodaga ega emas, maktab o’quvchisi uchun esa o’qish berilgan materialni ongli tarzda o’zlashtirish niyati va bu bilimtardan o’zining kelajagi uchun mulk sifatida foydalanish, butun holicha saqlab qolish istagidir.” Shtem “bog’cha bolasi ayni buguni bilan shunchalik mashg’ulki, ertaga, kelajak uchun biror bir narsani egallash istagidan uzoqdir”, deydi. Uning o’qishi boshqa faoliyatning rnahsuli hisoblamib, tevarak atrofdan olgan taassurotlami “ongsiz tarzda tanlash” asosida hosil bo’lacli.

J.Piaje bolaning ijtimoiylashuvi jarayonida (yashash sharoitiga moslashish) intellect operasiyalari strukturasi rivojlanishi sodir bo’ladi, deydi. Tobora yuqori intellectual operatsiyalar (“konkret operatsiyalar”, “formal operatsiyalar”, “invariantlilik”, “munosabatlilik” va boshqalar) paydo boTishi va rivojlanishi o’z qonuniyatlariga ega. TaTim faqat aqliy


-156-





o'sishni tezlashtirishi yoki sekinlashtirishi mumkin, lekin imga tabiiy ta’sir etmaydi. J.Piaje va iming izdoshlari, masalan, agar bolada mantiqiy operativ tafakkur qaror topmagan bo’lsa, ftkrlashga o’rgatishdan mani yo’q deydi. Ta'lim bola rivojlanishi qonuniyatlariga bo’ysunishi lozim. L.S.Vigotskiy bog'cha bolasining psixologik xususiyatlarini pedagogik ta’sir mohiyatining analizi bilan uzviy bog'liqlikda o’rganib bordi. Bog'cha davrida o'qitishning ahamiyatli momentlaridan biri, deydi Vigotskiy, bolaniilg kaltalar talablariga munosabatidir. Shunday qilib, xorij va rus psixologlari maktabgacha ta’lim muassasalarida beriladigan taTimga katta e’tibor beradilar.