Z. T. M s h m o V a

4.4.  « 0 ‘quvchi  —  maktab»  sikli
«Xohlayman — qila olaman— kerak» mashqi.  Mashq maq- 
sadi:
  o ‘qituvchida  o ‘ziga  nisbatan  ishonch  va  faolligini, 
xohish va majburiylikni,  individual holatlarning o ‘sishi,  o‘zini 
anglash  va  pedagogik  faoliyatda  o ‘ziga  xos  xislatlarni  shakl- 
lantirishdir.
0 ‘qituvchilar guruhiga yarmi aylana tarzida o‘tirish aytiladi, 
ikki  stul  bo‘sh  qoldi.  Xohishga  ko‘ra  istagan  ikki  o ‘qituvchi 
markazga o‘rtaga chiqishadi va guruhga qarab  o‘tiradi.
Bir o‘qituvchi tinglovchi — boshqasi esa boshlovchi bo‘ladi. 
Oxirgisi  uchta  gap  aytadi,  birinchi  bo‘limi  bir  xil,  ikkinchisi 
har xil  bo‘ladi.  Masalan,  u  aytadi,  «Men  o ‘zimga  ishonishim 
kerak,  men  o ‘zimga  ishona  olaman,  men  o‘zimga  ishonishni 
xohlayman».
Kishilar  nimani  o ‘ylasalar  shuni  aytadilar,  ya’ni  xayoliga 
kelgan birinchi fikmi aytishlari mumkin. Aytilgan uchta gapdan 
kimning gapi ko‘proq ta’sirchan chiqqanligi muhokama qilinadi. 
Birinchi  bu  savollar  ikkinchi  ishtirokchiga  beriladi,  so‘ng 
barcha guruhga murojaat qilinadi.
G apiruvchining  yuzidagi  o ‘zgarishlari  va  hokazolar 
hisobga  olinadi.  Qoidaga  ko‘ra,  ayollar  auditoriyasida  «Men 
majburman,  men  qilishim  kerak»  prinsipi  yashaydi.  «Men 
xohlayman»  shaxsiy  istagiga  na  vaqt,  na  kuch  topiladi.
Psixolog har qanday inson qaysidir vaqtda  « 0 ‘zing uchun 
yasha,  hayot  sen  uchun»ligini  uqtirishga  harakat  qilishi, 
optimizmni saqlash va ruhan sog‘lomligini guruhga ko‘rsatishga 
harakat qilishi kerak.
Psixolog  o‘qituvchining  maktabdagi  xulqi,  uning  boshqa 
o ‘qituvchilar bilan  munosabatiga  pedagogik  faoliyatning  asosi 
emas,  uning  individual  xususiyatlari  ham  muhimligini  ko‘r- 
satishi zarur.
Bir  o ‘qituvchi  talabchan,  hissiyotga  beriluvchan  va 
muomalada  qo‘pol,  boshqasi  muloqotga kirishuvchan bo‘ladi. 
Muhimi,  o ‘zingizni  hech  qachon  inkor  qilmang.
96

---