Z. T. Karabayeva

1.1-rasm. Qadimiy ibroniy adabiyoti doirasida zaharli  o‘simliklardan  erta xabar-
dorlik. 
 
Pont  (eramizdan  avvalgi  134-64-yillar)  Qiroli  Mitridat  VI  zaharlanishga 
qarshi  kuchli  profilaktik  strategiya’ni  qo‘llagan,  ya’ni    kundalik  iste’mol  oziq-
ovqati  bilan  birga  antidotlarni  ham  iste’mol  qilgan.  Uning  bunday  zaharli 
moddalarga  qarshi kokteyli - Mitridat Antidoti - yuz yillar davomida o‘z kuchini 
yo‘qotmagan  va  hatto  Uyg‘onish  davriga  ham  qo‘llanilgan.  Shuningdek,  Mitridat 
VI  tomonidan  insoniyat  tarixida  birinchi  marotaba  antidotlar  dozalarini  aniqlash 
uchun  davlat  mahbuslaridan  foydalanilgan.  Bir  asrdan  o‘tib,  imperator  Neron 
(eramizdan  avvalgi  68-37  yillar),  toksik  (zaharli)  qo‘ziqorinlarni  aniqlash  uchun 
qullardan foydalangan. 
Qullarning  narxi  oshib  borgani  sayin,  hukumronlar  ba’zan    itlardan  foy-
dalana boshlaganlar va natijada toksikologiya tarixida birinchi marotaba hayvonlar 

---

 
 
10 
 
ishtirokida tadqiqotlarni amalga oshirish kuchga kirgan. 
Qadimgi toksikologlar ham «dozaga-javob munosabatlarni, ya’ni bir zaharli 
modda  tomonidan  boshqa  bir  zaharli  moddani  qay  darajada  zaharli  ekanligini 
aniqlashga  yuqori  baho  berganlar.  Platonning  mashhur  fikriga  ko‘ra  Sokrat 
o‘limining  ijrosi  zangpoyadan  tayyorlangan  zaharli  modda  ishtirokida  amalga 
oshirilgan  bo‘lib,  bu  modda  rasmiy  davlat  zahari  hisoblangan  va  tarkibi  koniin 
neyrotoksin    konsentrasiyasiga  boy    bo‘lgan  petrushka  kabi  o‘simlikni  iste’mol 
etish  talab  etilgan.  O‘lim  ijrosi  yaqinlashganda,  Sokrat  xudo  yo‘liga  may  ichish 
sifatida  zaharning  bir  oz  qismini  to‘kib  tashlashni  so’radi.  Uning  iltimosi  inkor 
etildi,  jallod  “Biz  qanday  miqdorda  tayyorlashi  lozim  topsak  shunday 
tayyorlaymiz” deb javob berdi.