Z. T. Karabayeva


  Zaharlanishda  vaqt  o‘lchami



Download 5,6 Mb.
Pdf ko'rish
bet31/178
Sana31.12.2021
Hajmi5,6 Mb.
#278279
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   178
Bog'liq
toksikologiya

2.8.  Zaharlanishda  vaqt  o‘lchami 
 
Yana  bir  kimyoviy  zaharlanish  holatini  o‘rganishni  murakkablashtiruvchi 
masala  bu  patologik  munosabat  bo‘lib,  zaharli  moddaning  ta’siri  va  uning 
oqibatida  kelib  chiqadigan  kasallikni  namoyon  bo‘lishi  orasidagi  vaqtdir,  ya’ni 
davomiylik  latentligi  hisoblanadi.Yashirin  toksik  munosabatlar  paydo  bo‘lib,  bu 
holat 7-10 kun davomida hech qanday alomat bermaydi va vaqt otishi bilan oyoq- 
qo‘llarning tirishib qotib qolishi, yurishda qiyinchilik holatlari  kelib chiqadi. Uzoq 
yillar  davomidagi  bir  qator  genetik  o‘zgarishlar  natijasida  saraton  kasalligi  kelib 
chiqadi.  Bu  holat  ko‘pincha  tamaki  chekish  bilan  bog‘liq  bo‘lib,  chekish  yillar 
davomida o‘pka saratonini keltirib chiqaradi.  


 
 
52 
 
Ko‘p  yillar  davomida  bir  necha  genetik  o‘zgarishlar  natijasida  o‘simta 
rivojlanib  boradi,  saraton  kasalini  kelib  chiqishi  o‘n  yilliklarni  qamrab  oladi.  Bu 
boradagi  kuzatish  ishlari  chekish  boshlangan  davrdan  boshlab  o‘pka  yoki  boshqa 
to‘qimalarning  shishi  tashxisi  o‘rtasida  olib  boriladi.  O‘simta  kech  namoyon 
bo‘lishiga yana bir misol bu 1950 va 1960-yillarda homiladorlik asoratlarini yana 
homila  tushishini  oldini  olish  maqsadida  minglab  ayyo‘llar  davo  sifatida  sintetik 
ostrogen dietilstilbestrol qabul qilganlar, keyinchalik tadqiqotlar shuni ko‘rsatdiki, 
afsuski bu ayo‘llar dori vositasidan hech qanday naf ko‘rmaganlar, balki aksincha, 
yillar davomida ularda o‘simta shakllangan. Nev England Journal tibbiy oynomasi 
1971-yil  dietilstil-bestrol  dori  vositasining  avlodlarga  salbiy  ta'sir  holatlarini 
ma’lum qildi. Reproduktiv rivojlanish tizimiga bo‘lgan salbiy ta’sir ayniqsa 1-5 oy 
davomida bo‘lib, bu ayo‘llarning vaginal hujayralarida o‘rta yoshlarda yoki keksa 
yoshlarda namoyon bo‘lgan
9

 O‘simta  hali  o‘zini  namoyon  qilmagan  paytda  ham  baxtiqaro  yosh  ayollar 
boshqa  reproduktiv  muammolarga  ya’ni  ko‘krak  saratoni,  homilani  tushib  qolishi 
yoki  homilaning  bachadonda  bo‘lib  qolishi  kabi  bir  qator  muammolarga  duch 
kelganlar.  Erkaklarda  ham  zaharlanish  alomatlari  siydik  yo‘lidagi  o‘simta  va 
shishlarda  namoyon  bo‘lgan.  Afsuski  keyingi  tadqiqotlarda  ba’zi  katta  yoshdagi 
ayollardagi  ko‘krak  saratoni  kasalligida  dietilstilbestrol  dori  vositasi  rol 
o‘ynamaganligini,  balki  ularda  bunga  moyillik  bo‘lganligi  aniqlandi.  Biroq,  bu 
natija  tarixda  dietilstilbestrol  sabab  yuzaga  kelgan  kasallik  alomatlari  hususidagi 
holatlarga  chek  qo‘ya  olmaydi,  chunki  ko‘pgina  ayollar  bundan  azuyat 
chekkanliklari ham asoslangan.  
Bu  hususidagi  tajriba  ishlari  sichqonlarda  o‘tkazilgan  va  zaharlangan 
sichqonlarning  uchinchi  avlodi  ham  bunday  ta’sirga  moyil  ekanligi  aniqlangan. 
Epidemiologiya  tadqiqotlar  natijalari  muhokama  qilinishi  lozim,  uchinchi  avlod 
tuxumdon  saratoni  va  yurak  faoliyatining  zaiflashuvi  muhokamadagi  asosiy 
masaladir.  Bir  avlodda  sodir  bo‘lgan  kimyoviy  zaharlanishning  boshqa  avlodga 
                                                           
9
 
Titus-Ernstoff  L  et  al.  Offspring  of  women  exposed  in  utero  to  diethylstilbestrol  (DES):  a  preliminary  report  of  benign  and 
malignant pathology in the third generation. Epidemiology. 2008;19:251–7. 
 


 
 
53 
 
ham ta’sir etish havfi jiddiy epigenetik o‘zgarishlarga olib keladi. Talidomid ofati 
kabi,  dietilstilbestrol  dori  vositasi  bilan  bog‘liq  ko‘ngilsizliklar  xavfsizlikni 
baholashni  kechiktirib  bo‘lmasligini  taqazo  etadi,  avlodlarning  ketma-ket  ziyon 
ko‘rishini oldini olish juda muhim va kechiktirib bo‘lmaydigan masaladir. Ayniqsa 
homilador ayo‘llar uchun zaharlanish xavfli bor dori vositalari chuqur o‘rganilishi 
lozim. 

Download 5,6 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   27   28   29   30   31   32   33   34   ...   178




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish