Z. T. Karabayeva

 
1.6. Global toksikologiya 
 
Toksikologiya’ning  o‘sishi,  shuningdek, xalqaro darajada tadqiqot ishlarini 
olib  borilishiga  turtki  bo‘lib,  turli  jamiyatlar  toksikologiya  markazlari  o‘rtasidagi 
hamkorlik  1980-yilda  Xalqaro  Toksikologiya  Ittifoqini  yuzaga  kelishiga  sabab 
bo‘ldi,  ishlab  chiqarish  va  qishloq  xo‘jaligi  ishlarida  ishlab  chiqarishlarning 
kengaytirish  hisobiga  kimyoviy  xavfning  ortib  borilishi  hususidagi  muammolarni 
dunyo  miqyosida  yechimini  topishga  yordam  berdi,  buning  uchun  toksikologiya 
bo‘yiсha bilimni oshirish zarurligi anglab yetildi. 
XX  asr  oxirlarida,  Osiyo  iqtisodiyotida  sanoat  va  ishlab  chiqarishning  osib 
borishi  Yaponiya,  Koreya,  Tayvan  va  boshqa  osiyo  davlatlarida  toksikologiya’ni 
chuqur  o‘rganilishi  va  kasb-hunar  salomatligiga  bo‘lgan  e’tiborni  rag‘bat-
lantirishga  yordam  berdi.  Bu  mamlakatlarda  ishchilar  sog‘lig‘ini  himoya  qilish 
uchun  asosiy  qonun  tashabbuslari,  1973-yilda  Yaponiya  Kimyoviy  moddalar 
nazorati  Qonunining  bajarilishini,  1991-yilda  Koreya  zaharli  kimyoviy  moddalar 
nazorati  akti  va  2010-yilda  Xitoy  yangi-kimyoviy  moddalar  nazorati  borasida 
ekologik ma'muriyati Nizomi kiritilishini qamrab oldi. 
Kelgusi o‘n yil ichida Koreya Toksikologiya Jamiyati, Xitoy Toksikologiya 
Jamiyati va Tayvan Toksikologiya Jamiyatlarining toksikologiya bo‘yiсha tadqiqot 
izlanish    ishlari    sifati  o‘sib  borishi  toksikologiya  tadqiqot  ishlarini  kengayib,  
g‘arb  mamlakatlaridan  boshqa  davlatlarda  ham  keng  ko‘lamda  olib  borilishiga 
sabab  bo‘ldi.    Janubiy  Afrika  Toksikologiya  Jamiyati  (2001)  va  Toksikologik 
fanlar  uchun  Kamerun  Jamiyati  (2006)  kabi  guruhlarning  paydo  bo‘lishi  bunga 
yaqqol  dalil  bo‘la  oladi.  Bunday  tendentsiyalarga  muvofiq,  yirik  xalqaro 
toksikologiya  konferensiyalari  ishtirokchilari  oshib  borayotgan  etnik  va  gender 
xilma-xillikni  namoyish  etdilar.  XX  asr  oxirlariga  kelib  “mintaqa  toksikologiya 

---

 
 
31 
 
bloki”  shakllanishi tendentsiyasi milliy jamiyatlar xalqaro bir miqyosda hamkorlik 
etishlari  zarurligini  anglashni  tezlashtirdi.  1989  yilda  Yevropa  toksikologlari  va 
Evropa  toksikologiyasi  jamiyatlari  federatsiyasi  -  turli  Evropa  mamlakatlarida 
toksikologiya jamiyatlarini birlashtirish maqsadida tashkil etildi. 
Yevropa  toksikologlari  va  Evropa  toksikologiyasi  jamiyatlari  federatsiya-
sining kelib  chiqish  ildizlari  Tsyurix  shahridagi dori vositalarining  toksik  holatini 
o‘rganuvchi  Evropa  hamjamiyatiga  borib  taqaladi.  1989-yilda  Berlin  devori 
qulaganidan  song,  Yevropa  toksikologlari  va  Evropa  toksikologiyasi  jamiyatlari 
federatsiyasi  tobora  bir  necha  sobiq  Sharqiy  blokdagi  xalqlar  jamiyatiga  kirib 
bordi.  Bugungi  kunda,  Yevropa  toksikologlari  va  Evropa  toksikologiyasi 
jamiyatlari  federatsiyasiga  33  davlat  kiritilgan  bo‘lib,  5000  dan  ortiq  a'zoga  ega. 
Lotin  Amerika  toksikologiya  uyushmasi rasman  1998-yilda tashkil etilgan bo‘lsa, 
1994-yilda  Osiyo  Toksikologiya  Jamiyati  rasman  tashkil  etildi:  Yevropadagi 
qo‘rg‘oshin  ofatidan  so‘ng  toksikologiya  jamiyatlari  boshqa  joylardagi  jamiyatlar 
bilan hamkorlik jarayonini boshladi.