Z. S. Ubaydullayeva, sh. R. Xalimova muhandislik geologiyasi va gruntlar

 
Chaqiq  cho’kindi  tog’  jinslari: 
Chaqiq  tog’  jinslari  avvalgi  tog’ 
jinslarini  (magmatik,  metamorfik,  cho’kindi)  fizik  va  kimyoviy  nurash  natijasida 
maydalangan  qattiq  bo’laklarini  o’z  o’rnida  qolishidan,  suv  yoki  shamol 
yordamida  bir  joydan  ikkinchi  joyga  olib  kelib  yotqizilishidan  hosil  bo’ladi. 
Chaqiq  cho’kindi  tog’  jinslari  o’z  navbatida  ikki  turga  bo’linadi:  zarrachalari 
bog’lanmagan  chaqiq  cho’kindi  tog’  jinslari  va  zarrachalari  bog’langan  chaqiq 
cho’kindi tog’ jinslari.  
 
Chaqiq  tog’  jinslarini  tasniflashda  asosiy  xususiyat  bo’lib  donalarning 
(bo’laklarning)  katta  kichikligi,hamda  bu  donalarning  bir  –  biri  bilan 
bog’langanligi  olingan.  Donalarning  yirikligiga  qarab,  chaqiq  tog’  jinslari  yirik 
donali,  qumli,  changli,  gilli  tog’  jinslarga  ajratiladi.  Yirik  donali  chaqiq  tog’ 
jinslari donalarining silliqlanganligiga qarab (6-jadval) ham turlarga ajratiladi. 
 
 
 
 
 
 
 
6 – jadval 
Bo’laklarning 
Zarrachalari bog’lanmagan tog’ jinslari  Zarrachalari bog’langan 

---

66 
 
 
nomi va 
hajmi mm 
Silliqlanmagan 
Silliqlangan 
tog’ jinslari 
Yirik donali 
200 
G’o’la 
Xarsang 
Brekchiya(qirrali 
bo’laklardan iborat) 
200 – 400 
Chaqiqtosh 
Shag’al 
 
40 – 2 
Yirik qum 
Mayda shag’al 
Konglomerat (silliq tosh 
bo’laklardan iborat) 
Qumli 2–0,05 
Qum 
Qum 
Qumtoshlar 
Changli 0,05 
– 0,005 
Supes 
Suglinok 
Alevrolit 
Gilli 
Glina 
Glina 
Argelitlar 
 
Silliqlanish donalari suv ta’sirida bir joydan ikkinchi joyga oqizib kelishi 
natijasida  ro’y  beradi.  Daryo  suvlarining  yotqiziqlarida  yumaloq  donalar,  dengiz 
suvi yotqiziqlarida yassi donalar yig’iladi.  
 
Tabiatda  bir  xil  kattalikdagi  donalardan  tashkil  topgan  yotqiziqlar  juda 
kam uchraydi. Ko’pincha ular har xil kattalikdagi donalardan tashkil topgan bo’lib, 
ular orasida u yoki bu kattalikdagi donalar ko’pchilikni tashkil qiladi.