Z. S. Shamsiyeva udk

73-rasm.
Jilvir qog‘oz.
74-rasm. 
Metall buyumlarni jilvirlash uskunalari.
Mustahkamlash uchun savollar
1. Sizningcha yog‘och materiallarini о‘lchash va rejalash metall materiallarini 
о‘lchash va rejalashdan farq qiladimi? Javobingizni misollar bilan tushuntiring.
2. Asbob-uskuna, moslama va stanoklarning ishlatilish sohasiga ko‘ra qanday 
turlarini bilasiz?
3. Nima uchun metallarni rejalashda qalam yoki markerdan foyda lanilmaydi?
Muammoli topshiriq
Yog‘och va metallni о‘lchash va rejalashda ishlatiladigan о‘lchash va 
rejalash asbob lari rо‘yxatini tuzib chiqing. Tuzilgan rо‘yxatdan bir xil vazifalarni 
bajaradigan о‘lchash va rejalash asboblarini chiqarib tashlang. Shunda qaysi о‘lchash va 
rejalash asboblari qoladi? Ular ning sababini misollar bilan tushuntirib bering.

---

63
63
20-§.
METALLGA ISHLOV BERISH TURLARI
(REjALASH, KESISH, TO‘G‘RILASH, BUKISH)
Metallga ishlov berishda yupqa metallarni (tunuka va list) rejalash, kesish, to‘ g‘-
rilash, bukish ishlari amalga oshiriladi. Bu ishlarni baja rishni о‘rganish metallarga 
ishlov berishning dastlabki bosqichi hisob lanib, barcha turdagi buyumlarni yasashda 
keng foydalaniladi.
6-amaliy mashg‘ulot.
Yupqa metallarni rejalash, kesish, to‘g‘ ri lash, bu-
kish ni o‘rganish.
jihozlar: 
chilangarlik dastgohi, asbob-uskuna va moslamalar, bо‘r, grafitli 
qalam, yupqa metall (tunuka va list), namunalar, ko‘rgazmali qurollar. 
Ishni bajarish tartibi:
Birinchi bosqich.
Yupqa metallni (tunuka va list) masshtabli metall chiz-
gich yoki chilangarlik gо‘niyasidan foydalanib rejalab oling. Bunda: 
1. Chizg‘ichni zagotovkaning rejalanadigan qismiga qо‘yib, chap qо‘l bilan unga 
jipslab bosing.
2. Chizgich (chertilka)ni о‘ng qо‘lda tutib, chizg‘ichga nisbatan ma’lum burchak 
ostida jipslab tortib reja chizig‘ini chizing (75-rasm).
Chizgichni bir joyda qayta­qayta yurgizish yaramaydi. Bu hol reja chizig‘ining 
yо‘g‘onlashishiga, qо‘shaloq chiziqlar hosil bо‘lishiga, о‘lchamning о‘zgarishiga 
sabab bо‘ladi.