Z. O. Nazarova farm atsevtika fan lari d o k to ri, professor



Download 5,95 Mb.
Pdf ko'rish
bet45/536
Sana31.12.2021
Hajmi5,95 Mb.
#279482
1   ...   41   42   43   44   45   46   47   48   ...   536
Bog'liq
pdffox.com tibbiyot-tovarshunosligi

4.5.  Polimer ashyolar
Tibbiy  m ahsulotlarni  tayyorlashda  asosini  tabiiy  ashyolar 
tashkil  qiladigan  polim er ashyolar qatorida  sun’iy,  ya’ni  sintetik 
polimer ashyolar ham  keng ishlatiladi. Tabiiy polim er ashyolardan 
ko'plab bogMash  vositalar tayyorlanadi:  m omiq,  doka va ulardan 
tayyorlangan  mahsulotlar  —  alignin,  shuningdek  choklash  iplar 
Oarrohlik  ipagi).  Polimerlar  turli  asboblar,  tibbiy  apparatura  va 
asbob-uskunalar qismlarini tayyorlashda  asos boMib xizmat qiladi.
Elastomerlar.  Kauchuk  va  rezina
K auchuklar  endilikda  “elastom erlar”  deb  ataladi.  Yuqori 
haroratlar oraligMda yuksak egiluvchanlik — qiyosan katta boMmagan 
bosim larda  sezilarli  qaytish  deform atsiyalar  (bir  necha  yuzdan 
1000
  %  c h a   va  u n d a n   o rtiq )  ga  ch id ay d ig an   p o lim e rla r 
elastomerlardir.  Bunday egiluvchan ashyo  tabiiy kauchuk boMib, 
bugungi  kundagi  elastomerlar  ishlab  chiqarishda,  shu  jum ladan 
bezararligi  bilan  o ‘zining ahamiyatini  yo‘qotmagan.
Kauchuk  ushbu  lateksda  34—37  %,  25—27  %  oqsil,  1,65— 
3,4 % smola,  1,5—4,92 
%
 qand bor, suvda yarmidan ortiq eritilgan
64


lateks (braziliya geveyasining sut sharbati) dan olinadi.  Lateksdagi 
kauchuk  —  sharsim on  diam etri  0 ,1 5 —3  mkm  boMakchalar 
(o ‘rtacha  hajmi  0,17—0,26  mkm)  ko‘rinishida bo ‘ladi.
Lateks  buyum lam i  botirish  yo‘li  bilan  ishlab  chiqarishda 
birlam chi  ashyo  sifatida  m uhim   aham iyatga  ega  (  jarrohlik 
qoMqoplari,  so‘rg‘ichlar,  barmoqg‘iloflar).
H ozirgi  v aq td a  sin tetik   k au ch u k ,  shu  ju m lad an   tabiiy 
kauchukdan  kam  farq  qiladigan  rangsiz  izopren turi  va bir  necha 
xillari  ishlab chiqarilmoqda.  Tibbiy  maqsaddagi buyumlar uchun 
siloksan  (silikon)  kau ch u k   istiqbolli  h isoblanadi.  S intetik 
kauchuklarni  tayyorlash  uchun  neft,  tabiiy  gaz,  to sh k o 'm ir 
xomashyo bo'lib  xizmat  qiladi.
Elastomerlar.
  Kauchuk  yoki  “xom ”  kauchuk  aralashmani 
egiluvchan  rezina  (foydalanish  uchun  xossalari  zarur  ashyo)  ga 
ay lan tirish   v u lq o n la sh tirish   y o ‘li  b ila n   am alga  osh irilad i. 
Vulqonlashtirish metallar va qotishmalarga termik ishlov berilishiga 
o ‘xshab,  kauchuk  tarkibini  o ‘zgartiradi.  Vulqonlashtirish  paytida 
elastomer molekulalari  3 o ‘lchovli kenglik to ‘rga kimyoviy aloqalar 
bilan  qo‘shilishi  (tiqilishi)  bilan  amalga  oshadi,  natijada  zarur 
egiluvchan  va  m ustahkam   xususiyatlar  (pishiqlik,  taranglik, 
qattiqlik,  uzilishga qarshilik va shu kabilar)ga ega boMgan ashyo — 
material hosil boMadi. Asosiy vulqonlashtirish  moddasi oltingugurt 
boMib,  shuningdek  tellur  va  selen  ham   ishlatiladi.  Kauchukka 
qanchalik  ko‘p  oltingugurt  qo‘shilsa,  u  shunchalik  qattiq  va 
egiluvchan  elastom er hosil  qiladi.  Oltingugurt  miqdori  35  %  dan 
yuqori  boMsa,  undan  qattiq  ebonit  olinadi.
Shaklga  solish  qulay  boMgan  egiluvchan  ashyo  va  rezina 
buyum lar  ishlab  chiqarish  uchun  qayishqoqlangan  kauchuk 
v u lq o n iz a to r,  toM diruvchilar,  b o ‘y o q lar,  eskirishga  qarshi 
moddalar, yumshatkichlar bilan aralashtiriladi.  Hosil qilingan  rezina 
yoqimsiz hidli  boMmasligi  kerak.  Tozalanadigan  rezina  buyumlar 
o ‘zining mexanik sifatlarini yo‘qotmasligi  lozim.
Plastik  ashyolar.
  M uayyan  sh aro itlard a  plastik  holatga 
o'tadigan  va  ko‘zda  tutilgan  shaklni  kasb  etadigan,  organik  va 
anorganik  m oddalar bilan  aralashgan  polim er  ashyolarga 
plastik 
massalar
  deyiladi.  Plastmassalar  asosini  tashkil  etadigan  ayrim
65


p o lim er  ash yo lar  tibbiy  b u yum lar  ishlab  ch iq arishda  o 'rn in i 
bosolm aydigan xossalar (biologik m u h itlarg a nisbatan zararsizlik, 
m o ‘rtlik,  tozalovchi  va  dezinfeksion  reagentlar ta ’siriga  qarshilik 
k o ‘rsatishga  qodirlik)  ga  ega b o ‘ladi.
Plastm assani  hosil  qiladigan  asosiy  m o dd a  b o ‘lib,  2  turdagi 
sintetik  sm ola  xizm at  qiladi: 

Download 5,95 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   41   42   43   44   45   46   47   48   ...   536




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish