Z. O. Nazarova farm atsevtika fan lari d o k to ri, professor

11.2.  Terapevtik stomatologiya  asboblari
Tish parm alari “borlar” deb ataladi tish kavaklarini parmalash, 
shuningdek  tish  va  plom balarga  ishlov  berish  uchun  ishlatiladi 
(ГОСТ 22090-76).Bor qattiq qotishm adan tayyorlanadigan ishchi
220

---

boshchasidan va dum  qismidan iborat.  Borlar ishlatish maqsadiga 
qarab  kavakli,fissurali,  fm irlar  va  polirlarga  bo ‘linadi.  Standart 
bo‘yicha  bor-trepanlar  ham  ishlatiladi.  Quyidagi  borlar  ishlab 
chiqariladi:  1) to 'g 'ri  uchlikka o'm atiladigan borlar;  2) burchakli 
uchlikka o'm atiladigan borlar.  T o ‘g‘ri burchakli  uchliklar uchun 
ishlatiladigan  borlarn in g   boshchasi  shaklan  b ir-b irid an   farq 
qilmaydi.
Ishchi  qism iga  ko‘ra  bir-biridan  farq  qiladigan  quyidagi 
parmalar mavjud:  1) ikkita  va bitta  o ‘yiqli fissurali silindrik borlar;
2)  ikkita va bitta  o'yiqli  fissurali  konussimon  parmalar;  3) g'ildi- 
raksimon  parm alar;  4) teskari  konussimon  parmalar;  5)  yumaloq 
(sharsimon)  parm alar;  6)  finiralar;  7)  polirlar.
Fissurali  borlar  tish  kovagini  ochishda  va  shakl  berishda 
ishlatiladi.  Ular silindrik va konussimon chiqariladi.
Finirlar tishlar sathini, emal chekkalarini va plom ba yuzasini 
parmalashda ishlatiladi. Bunday borlar qattiq qotishmali metallardan 
tayyorlanadi.  U larning  ishchi  qismi  yum aloq,  silindrik  yoki 
konussim on  qilib  ishlanadi,  aylanish  tezligi  2000—20000  yoki 
200—5000 ayl/daqiqa tashkil etadi.
Polirlar plom ba  yuzasini  parm alashga  va  silliqlashga  xizmat 
qiladi,  faqat yum aloq o ‘yiq boshchali  chiqariladi.
Bulardan  tashqari  TOCTda  silindrik  bor  (51  turi)  va  bor- 
trepan  (61  turi,  ichi  bo'sh  bor,  tish  kanalidagi  shtiftlarni  olib 
tashlash  uchun)  ko'rsatilgan.
Borlarning  sifatini  tekshirishda  ularning  mustahkamligi  va 
kesish  qobiliyati  sinaladi.  Borlarning  kesish  qobiliyati  maxsus 
asb o b d a  sh ish a te k sto lit  p lastin asin i  parm alash   y o 'li  orqali 
tekshiriladi.  B o rlar  m axsus  m oylar  bilan  surtilib,  5  karrali 
qadoqlanib, plastmassa qutilarga joylanadi.
M etall  borlardan  tashqari  olm os  borlar  h am   chiqariladi: 
yumaloq,  konussim on,  teskari  konussim on,  silindrik,  diskli  va 
boshqalar.  U lar  asbobbop  U10A  yoki  U12  rusumli  po'latdan 
ta y y o rla n ib ,  b o s h c h a s ig a   g a lv a n ik   u su ld a   o lm o s   k u k u n i 
yopishtiriladi.  Olmos borlar bilan  chinni  tishlarga ishlov beriladi.
221

---

Drilborlar  tish  kovagini  kengaytirish  uchun  ishlatiladi;  ular 
diametriga qarab 5ta o'lcham da chiqariladi. Qadoqlanishda plast­
massa qutilarga  10 yoki  16  dan joylanadi.