|
I BOB. TOVARLAR, ULARNING TASNIFI,
ASSORTIM ENTI
Bu bobda siz quyidagi savollarga javob topasiz:
1.Tovarlar qanday tasniflanadi?
2. Tovarlar qanday guruhlarga bo'linadi?
3. Tovarlar assortimenti va tasnifi haqida nimalami bilasiz?
4. Tovar assortimentining xususiyatlari va ko‘rsatkichlari qanday?
5. Assortm ent turlarini sanab o ‘ting.
6. Tibbiyot tovarlarini yetkazib berishning tovar shakllarini aytib bering.
7 Tibbiyot tovarlari qanday tasniflanadi?
1.1. Tovarlar va ularning tasnifi
Tovarlar
belgilariga qarab bir qancha guruhlarga bo'linadi.
Ularning orasida asosiysi bajaradigan vazifasidir. Vazifaga ko‘ra,
ular quyidagi turlarga boMinadi:
—
iste’mol tovarlari —
yakka tartibdagi iste’m olchilarning
shaxsan foydalanishlariga m o‘ljallangan turlari;
—
sanoat tovarlari —
boshqa tovarlarni ishlab chiqarishga
moMjallangan va uning xom ashyo va texnologik t a ’m in o tin i
yaratuvchi turlari;
—
tashkiliy texnika tovarlari —
m a’muriy-boshqaruv faoliyatini
tashkil qilishni yaxshilashga moMjallangan turlari.
Tovarlaming har bir turi turkum larga boMinadi. Taqsimlash
asosini tovarlam ing vazifasi va ehtiyojlarni qondirish tashkil etadi.
Tovarlar turkum i — ehtiyojlarning umumlashtirilgan guruh-
larini qondiruvchi ko‘plab tovarlardan iborat. Iste’mol tovarlarining
turkum laridan biri
tibbiyot tovarlari turkumidir.
Tibbiyot tovarlari turkum i inson salomatligini ta ’minlashda
ijtimoiy ehtiyojlarni qondirishga moMjallangan, tashxis q o ‘yish,
davolash va kasallikning oldini olishda qoMlaniladi, shuningdek
shaxsiy gigiyena vositalari, bem orlarni parvarish qilish buyumlari
sifatida, tez yordam ko'rsatish uchun foydalaniladi va hokazo.
13
T u rk u m la r ish la tila y o tg a n x om ashyoga va fu n k sio n a l
vazifasiga k o 'ra kichik turkum lar, guruhlar, turlar va xilma-xil
turlarga boMinadi.
Tovarlaming kichik turkumi deganda
muayyan tafovutlarga
ega boMgan ehtiyojlarning o‘xshash guruhlarini qondiradigan
ko‘plab tovarlar tushuniladi.
Tovarlar guruhi
— ehtiyojlarning ancha o ‘ziga xos guruhlarini
qondiruvchi kichik tovarlar guruhi bo‘lib, ishlatilayotgan xomashyo
tuzilishining xususiyatlariga bogMiqdir.
Yuqorida bayon etilgan xulosaga 2 ta yirik guruh misol boMib
xizmat qilishi mumkin:
ashyo (material)lar
va
buyumlar.
Ashyolar
buyumlardan davolash-tashxis jarayonida qoMlanilganda takroran
ishlatilishi mumkin emasligi bilan farq qiladi. Har bir ashyo bitta
turdagi xomashyodan tayyorlanadi. Masalan, bogMash, choklash,
plombalash ashyoiari.
Buyumlar bir necha m arta ishlatishga va imkon qadar uzoq
xizmat qilishga moMjallangan. Shu sababdan, ular pishiq va
mustahkam ashyolardan yasaladi. Masalan, tibbiy asboblar, rezina
va lateks buyumlari.
Tovarlaming kichik guruhi deyilganda
bir guruh tovarlar
bilan umumiy vazifaga ega boMgan ko‘plab kichik, lekin boshqa
kichik guruhga mansub tovarlardan o ‘ziga xos belgilar bilan
farqlanadigan ko‘plab kichik tovarlar guruhi tushuniladi. Masalan,
jarrohlik asboblari guruhi kichik guruhlarga — kesuvchi, qisqich,
jarohat kengaytiruvchi va hokazo guruhlarga boMinadi.
Tovarlar turi —
yakka tartibda moMjallanganligi va o ‘xshash
belgilar bilan bir-biridan farq qiladigan tovarlar yigMndisi. Masalan,
quyidagi choklash ashyoiari: ichak ipi (ketgut), ipak, kapron,
lavsan va boshqalar.
Ko‘pincha tovarlam ing turi tashqi ko‘rinishi, hidi, rangi,
quyuq-suyuqligiga qarab aniqlanadi. Masalan, choklash ashyo
turlari har xil ranglari bilan farqlanadi: jarrohlik ipagi — oq rangli,
ketgut — oqish-sariqdan jigarranggacha, kapron iplar esa yashil
rangda chiqariladi.
14
Tovarlaming xilma-xilligi —
qator o ‘ziga xos belgilar bilan
farqlanadigan bitta turga mansub tovarlar yig‘indisi. Masalan, o ‘tkir
uchli va to ‘mtoq uchli, to‘g‘ri va egilgan uchlarga ega boMgan jarrohlik
qaychilari va hokazo.
Tovarlam ing har biriga nom berilib, o ‘sha nomga, asosan,
uni boshqa tovarlardan farqlash mumkin.
Tovarning nomi
—
muayyan turdagi, o ‘z nomi bilan shu turdagi tovarlardan va o ‘ziga
xos xususiyatlari bilan farqlanadigan tovarlar yig‘indisi. M asalan,
Dalgren qisqichi, Jane shprisi, Lister qaychisi.
Tovarlar tovarshunoslik faoliyatining obyektlari sifatida o'zlari-
ning assortim ent, sifat, m iqdor tasniflariga ega. Ular tovarning
iste ’mol qiym atini yaratib, insonning haqqoniy eh tiy o jlari
(fiziologik, ijtimoiy, psixologik va hokazo) ni qondiradi.
Tovarlaming iste’mol qiymati
— ulami iste’mol qilish vaqtida
namoyon bo'lib, asosiy tovarshunoslik tavsiflari orqali belgilanadi.
Tovarlaming iste’mol qiymati vazifasiga ko‘ra ularni ichki yoki
tashqi maqsadlarda ishlatilishi uchun foydalanish yoki ishlatish
yo‘li bilan iste’mol qilish paytida nam oyon boMadi. Tibbiyot
tovarlam ing iste’mol qiym ati ularning asosiy tovarshunoslik
tavsiflari orqali namoyon boMadi.
Tasnif
— predm et yoki hodisaning farqli xossalari, belgilari
yig‘indisi. M azkur ta ’rifga asoslanib, tovarlam ing asosiy tovar
shunoslik tavsiflarini ifodalash mumkin.
Tovarlaming sifat tavsifi —
turli xil ehtiyojlarni qondirish
qobiliyatiga ega boMgan ichki turdosh iste’mol xossalar yig‘indisi.
Bu assortiment bilan uzviy bog‘langan, chunki ularga um um iy
xossa vazifa xosdir. Sifat tavsifida xavfsizlik va ekologik (atrof-muhitga
nisbatan tozalik) xossasi m uhim o ‘rin egallaydi.
Tovarlaming assortiment tavsifi
— tovarlam ing funksional
yoki ijtimoiy vazifasini aniqlovchi tovarlam ing farqli tu r xossalari
va belgilari yig‘indisi. Bunday tavsif guruh, kichik guruh, tur,
xilma-xillik, nom i, savdo rusumini o ‘z ichiga olib, tovarning
bitta turi yoki boshqa turi nom idan jiddiy tafovutlarni belgilaydi.
15
M asa lan , tib b iy a n a to m ik a rra (b irm u n c h a y u m sh o q
suyaklarni arralashda ishlatiladi), romli arra (yirik suyaklar uchun)
va pichoqli arra (barm oqlam ing suyaklarini kesib tashlash —
amputatsiya qilish uchun) bir-biridan funksional vazifalari bilan
farq qiladi. M azkur tafovutlar ularning sifat tavsiyalariga bogMiqdir.
Assortiment tasnifi tovarlam ing eng muhim tasniflaridan biri
boMib, har xil turlar va nomlardagi tovarlar o ‘rtasidagi jiddiy
tafovutlarni aniqlaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
