Z. M. Bobur nomidagi Andijon Davlat Universiteti

Neftning fraksion kimyoviy tarkibi.

Neft organik birikmalarning murakkab aralashmasi bo’lib, uning tarkibida 100 dan ortiq turli tuzilishli uglevodorodlar va ko’p atomli geterosiklik birikmalar uchraydi. Bunday aralshmalarni ya’ni texnik va sanoat maqsadlarida ishlatiluvchi, neftdan olinuvchi xom-ashyolarni individual holdagi moddalarga ajratish talab qilinmaydi.

Neftning muhim sifat ko’rsatkichlaridan biri fraksion tarkibi bo’lib, u labaratoriyada haydash orqali aniqlanadi. Bu jarayon fraksiyaga ajratilayotgan mahsulot tarkibidagi qaynash temperaturasiga qarab ajratishga asoslangan[17].

Sanoat usulida neftni haydashda doimiy bug’lanuvchi laboratoriya metodidan farq qiluvchi umumiy ya’ni bir martali bug’lanish metodi ishlatilib rektifikatsiyalanadi.

da qaynovchi fraksiyani atmosfera bosimidan baland bo’lmagan bosimda ajratib olingani uchun ularni tiniq fraksiya deb nomlanadi. Atmosfera bosimida haydab olinuvchi fraksiyalarni keyinchalik qo’llaniluvchi sohasiga qarab nomlanadi. Buni quydagi jadvalda ko’rishimiz mumkin;

6. 
   jadval
   

Neftning qaynash temperaturasi.

№	Qaynash temperaturasi	Nomlanishi
1		Benzin fraktsiyasi
2		Ligroil fraktsiyasi
3		Kerosin fraktsiyasi
4		Dizel fraktsiyasi

Tiniq fraksiya haydab olingandan keyin qolgan qoldiq mazut deb nomlanadi. Mazutni vakuum ostida haydash orqali quydagi jadvalda keltirilgan fraksiyalarni olish mumkin;

6. 
   jadval Mazutni vakuum ostida haydash orqali turli fraksiyalarni olish.
   

№	Qaynash temperaturasi	Nomlanishi
1		Trasformator distilyati
2		Mashina distilyati
3		Silindr distilyati
4		Gudron

Mazut va undan olingan distilyatlar qora rangda bo’ladi. Agar ikkilamchi fraksiyani dan quyi temperaturada haydalgan fraksiyasi bo’lsa u holda ular ham tiniq ko’rinishda bo’ladi, undan yuqorisi esa qora tusli bo’ladi[18].

3.