Z. M. Bobur nomidagi andijon davlat universiteti umumiy pedagogika

Bolalar va kattalarning birgalikdagi faoliyati

Download 3,88 Mb. bet 106/494 Sana 16.01.2022 Hajmi 3,88 Mb. #374570

IxtiyoriylikO’z-o’zini anglashJamoa

Tarbiya jarayoni ko’p qirrali jarayon bo’lib, unga tarbiya mohi­yatini yoritishga xizmat qiluvchi ichki va tashqi (subhektiv va obhektiv) omillar ko’zgatashlanadi. Subhektiv omillar shaxsning ichki ehtiyojlari, qiziqishlari, hayotiy munosabatlarini anglashga yordam bersa, obhektiv omillar shaxsning hayot kechirishi, shakllanishi, hayotiy muammolarni ijobiy hal etish uchun sharoit yaratadi. Tarbiya faoliyatining mazmuni, yo’nalishi va shakli obhektiv sharoitlar bilan qanchalik mutanosib kelsa, shaxsni shakllantirish borasida shunchalik muvaffaqiyatga erishiladi. Tarbiya jarayonining tashkil etilishi va boshqarilishida nafaqat o’qituvchi faoliyati, balki o’quvchining yosh va psixologik xususiyatlari, o’y-fikrlari, hayotiy qarashlari ham muhim o’rin tutadi.

Tarbiya jarayonining yana bir xususiyati uning uzoq muddat davom etishidoir. Tarbiya natijalari tez suratda yaqqol ko’zga tashlanmaydi. O’zida insoniy sifatlarni namoyon eta olgan shaxsni tarbiyalab voyaga yetkazishda uzoq muddatli davr talab etiladi. Tarbiya jarayo­nining yana bir xususiyati o’zining uzluksizligi sanaladi. Tarbiya jara­yoni - bu o’qituvchi va o’quvchilarning birgalikdagi uzluksiz, tizimli harakatlari jarayonidir. O’quvchilarda ijobiy sifatlarni qaror toptirishda yagona maqsad sari yo’naltirilgan, bir-birini to’ldoiruvchi, boyitib boruvchi, takomillashtiruvchi g’oyalar alohida ahamiyat kasb etadi. SHu bois, oila, ta’lim muassasalari, jamoatchilik hamkorligida tashkil etilayotgan tarbiyaviy tadbirlarning uzluksiz o’tkazilishiga erishish maqsadga muvofiqdir.

Tarbiya jarayonining yana bir xususiyati - bu uning yaxlit tarzda tizimli tashkil etilishidir. Yaxlitlik shundan iboratki, tarbiya jarayo­nining maqsadi, mazmuni, vazifalari va metodlarining birligi shaxs­ni shakllantirish g’oyasini amalga oshirish uchun xizmat qiladi. Bizga mahlumki, shaxs sifatlari navbatma-navbat emas, balki yaxlit tarzda o’zlashtirila boriladi, shu bois pedagogik ta’sir ham yaxlitlik, tizimlilik tavsifiga ega bo’lishi lozim.

Tarbiya jarayonining yaxlitlik, tizimlilik xususiyati bir qator muhim pedagogik talablarga amal qilishi, o’qituvchi va o’quvchilar o’rtasidagi hamkorlikni ehtiyotkorlik bilan qaror toptirishni talab etadi.