Z. M. Bobur nomidagi andijon davlat universiteti magistratura bo‘limi

 

 

 Lazerli  sovutish.  Lazerli  sovutish  bo`yicha  dastlabki  tajribalar  ion 

tuzoqlarida  ionlar  bilan  o`tkazilgan.  Ionlar  tuzoq  doirasida  elektr  maydon  va 

magnit  maydon  yordamida  ushlanib  turdi.  Bu  ionlar  lazer  nurlari  bilan  yoritilib 

fotonlar bilan bog’liqligi tufayli har bir zarbdan so`ng energiyasini yo`qota bordi. 

Bu  effect  juda  past  temperaturaga  erishish  maqsadida  qo`llaniladi.  Keyinroq 

lazerlar takomillashuvi jarayonida bugungi kunda keng miqyosda qo`llanilayotgan 

nisbatan  afzalroq  bo`lgan  qattiq  jismlarni  sovutishning  antistoks  usuli  kabi  yangi 

usullar  topildi.        Bu  uslub  atomlarning  asosiy  elektron  vaziyatidan  uyg’onishiga 

emas,  balki  bu  vaziyatning  tebranish  darajasiga  asoslanadi.  Keyinroq  atom 

nursizlangan shaklda uyg’ongan holatga  o`tadi va qo`zg’algan elektron darajadan 

asosiy vaziyatga o`tayotganda  foton chiqaradi (bu foton dastlabki fotonga nisbatan 

yuqori  energiyaga  ega  bo`ladi).  Atom  fonon  yutadi  va  holat  yana  takrorlanadi. 

Kristallarni  azot  va  geliy  harorati  darajasigacha  sovuta  oladigan  tizimlar 

allaqachon  yaratilgan.  Sovutishning  bu  uslubi  fazoviy  qurilmalarni  yaratishda 

an’anaviy  sovutish  uslublarini  qo’llab  bo`lmaydi  bu  vaziyatda  sovutishning 

yuqorida aytib o`tilgan uslubidan foydalanish mumkin.