Z. M. Bobur nomidagi andijon davlat universiteti magistratura bo‘limi


§1.4. 3. Lazer nurining qutblanganligi



Download 2,01 Mb.
Pdf ko'rish
bet18/45
Sana31.12.2021
Hajmi2,01 Mb.
#277141
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   45
Bog'liq
yarimotkazgichli moddalarni lazerlarga qollanish muammolari

§1.4. 3. Lazer nurining qutblanganligi. 

 

 



Lazer  nurlanishning  qutblanganligi  elektr  maydon  to`lqinda  elektr  maydon 

kuchayganlik  vektorining  yo`nalganligini  xarakterlaydi.  Agarda  yorug‘lik 

dastasining  har  bir  nuqtasida  elektr  maydon    kuchayganligining  vektor  nurlanish  

tarqalish  yo`nalishiga  kundalang  tekislikda    bir  to`g‘ri  chiziq  bo`ylab  tebransa, 

bunday  nurlanishni  chiziqli  yoki  yassi  qutblangan  nurlanish  deyiladi.  Qutblanish 

tekisliklari  o`zaro  kundalang,  fazalar  farqi  o`zgarmas  kattalikka  ega  bo`lgan  ikki 

chiziqli  qutblangan  nurlanishlarning    yig‘indisi  elliptik  qutblangan  nurlanishni 

beradi. Zarraning yuqori energetik sathdan quyi energetik sathga spontan  o`tishda 

hosil  bo`lgan  yorug‘lik  kvantining  qutblanishi  har  qanday    ixtiyoriy  yo`nalishda 

bo`lishi  mumkin.  Shu  spontan  yorug‘lik  kvanti  ta’sirida  hosil  bo`lgan  majburiy 

yorug‘lik  kvantining  qutblanishi  ham  uni  majburlovchi  spontan  yorug‘lik  

kvantining  qutblanishdek  bo`ladi.  Shuning  uchun  chiziqli  qutblangan  yorug‘lik 

nurlanishni  olish  uchun  lazerning  optik  rezonator  ichiga  elektronmagnit 

tebranishlarning  elektr  maydon  kuchlanganlik  vektorini  ma’lum  berilgan 

tekislikdagi    tebranishlarini    o`tkazuvchi  optik  element,  ya’ni  qutblantirgich 

kiritiladi. Ko`pincha amaliyotda qutblangan nurlanishni olish uchun elektromagnit 

nurlanishni sindirish ko`rsatkichlari turlicha bo`lgan  ikki muhit chegarasidan  aks 

etishidagi  va  o`tishidagi  hodisalardan  foydalaniladi.  Qutblangan  yorug‘lik 

nurlanishini olishning eng ko`p tarqalgan usullaridan biri, ya’ni yorug‘lik to`lqinini 

( nurlanishini) gazli  va qattiq muhit chegarasidan o`tishida  qutblantirish usuli  9-

rasmda    ko`rsatilgan    ikki  muhit  chegarasiga    tushayotgan  yorug‘lik    to`lqining  

ixtiyoriy ravishda  joylashgan  elektr  maydon kuchlanganlik vektorini ikki  o`zaro 

perpendikulyar    ravishda  joylashgan  tashkil  etuvchilarga(9a  -  rasm):  S-tashkil 

etuvchi  (



E

vektor  rasm  tekisligida  perpendikulyar)  va  R  –  tashkil  etuvchi  (



E



vektor  rasm  tekisligiga  yotibdi)  larga  ajratish  mumkin.  9  b  –  rasmda  keltirilgan 


 

32 


bog‘lanishlardan  ko`rinib  turibdiki,  qutblanish  turlicha  bo`lgan  nurlanishlarning 

ikki  muhit  chegarasiga  tushishi 

1



  burchagining   



1

  o`zgarishiga  qarab  aks  etish 



koeffitsienti turlicha bo`lishi mumkin ekan. 

 

 



 

 

9-rasm. Qutblanishning  S va P tashkil etuvchilari va aks etish koeffitsientining 



qutblanish tashkil etuvchilarga  bog‘liq holda  tushish burchagiga bog‘lanish. 

 

9-rasmdan ya’na shu narsa ko`rinib turibdiki, agar yorug‘lik nurlanishi ikki muhit 



chegarasiga    Bryuster    burchagi 

b

  ostida 



o

В

n

tg



(bu  erda  n

0

-  qattiq  jismning 

sindirish ko`rsatkichi) shart bajarilgan holda tushayotgan bo`lsa, qutblanishning R 

tashkil  etuvchisi  uchun  aks  etish  koeffitsienti  nolga  teng  bo`ladi.  Yorug‘lik 

nurlanishinig  ikki  muhit  chegarasiga  tushish 

1



  va  sinish 

2



  burchaklari  o`zaro 

0

2



1

sin


/

sin


n



  qonun  bilan  bog‘langanligi  uchun  tushish  burchagi  Bryuster 

burchagiga teng bo`lgan holda  aks etgan va singan nurlanishlar orasidagi burchak 

90

0



 teng bo`ladi. Buning fizik sababi quyidagicha: aks etgan nurlanishni beruvchi  

ikkilamchi  manba  vazifasini      bajaruvchi    qattiq  jismdagi    elektr  dipollar 

o`zlarining  tebranish  yo`nalishlarida    elektromagnit  to`lqin  tarqatmaydilar. 

Shuning  uchun  elektr  maydon  kuchlanganligining  tebranishlarining    faqat  «  S» 

tashkil  etuvchilari  bo`ladi.  Bunda  bu  shisha  plastinkadan    o`tayotgan  yorug‘lik 

nurlanishi  elektr  maydon 



E

    kuchlanganligi  tebranishning    R  tashkil  etuvchisi  S 



tashkil  etuvchisiga  nisbatan  kam  susayadi    va  shuning  uchun  yorug‘lik  

nurlanishning optik rezonator kuzgulari orasida ko`plab marta tebranish natijasida 




 

33 


Bryuster burchagi ostida  qo`yilgan plastinkadan ham ko`plab marta o`tadi. Bu hol 

lazer  nurlanishining    elektr  maydoni 



E

  vektorining  tebranishlarining    R  tashkil 



etuvchisidagi    yorug‘lik    intensivligining    keskin  ortishiga  va  S  tashkil 

etuvchisining  intensivligining  keskin kamayishiga olib keladi.  




Download 2,01 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   14   15   16   17   18   19   20   21   ...   45




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish