Z islomov, D. Rahimjonov, J. Najmiddinov

«Teologik qatnas» — dinniń payda bolıwı tikke-
ley  quday menen baylanıslı degen táliymat.
Ilim — dúnya-
nıń  lázzeti. 
Ilim  insan 
ushın  júdá 
joqarı  hám 
muqáddes 
pazıylet.  Ilim 
bizge  óz 
awhalımızdı, 
háreketimiz-
di  ayna  sıyaqlı 
kórsetedi.  Zey-
nimizdi,  piki-
rimizdi  qılısh 
sıyaqlı  ótkir 
etedi. 
Abdulla 
Avloniy.

---

14
XVII ásirge kelip Evropada shirkew hákimiyatınıń 
páseye  baslawı,  húrpikirlilik  wákilleri — dindi  ásh-
karalawshılarınıń  payda  bolıwı,  XIX  ásirdiń  ekinshi 
yarımında  Charliz  Darvin  tárepinen  «Túrlerdiń  kelip 
shıǵıwı»  (1859)  atlı  miynetiniń  basıp  shıǵarılıwı  da 
túrtki  boldı.  Keyinirek  bul  kózqaraslar  Avgust  Komt 
hám  Lyudvig  Buxnerler  tárepinen  eń  biyik  shoqqıǵa 
kóterildi. 
Din  bul  sociallıq  hádiyse,  insan  oy-pikiri,  sezim-
leriniń  jemisi.  Bul  kózqaras  tárepdarları  pikirinshe, 
dinler  ápiwayılıqtan — quramalıǵa,  ulıwmalıqtan — 
jekelikke,  kóp  qudaylıqtan — bir  qudaylıqqa  qaray 
uzaq  tariyxıy  evolyucion  procesti  basıp  ótken.
Uyqı, tús hám dem alıw usaǵan jaǵdaylarda deneni 
basqarıwshı  hám  ólim  menen  onnan  ajıratıp  turıw-
shı, qayta ómir inam etiwshi qanday da bir kúsh bar 
ekenligine  isengen  ata-babalarımız,  bul  kúsh  háreket