Z islomov, D. Rahimjonov, J. Najmiddinov

BEKKEMLEW  USHÍN 
SORAW  HÁM  TAPSÍRMALAR
1.  Animizm,  totemizm,  fetishizm,  shamanlıq,  sıyqırlılıq  usaǵan  dás-
lepki diniy túsinikler arasında qanday ulıwmalıq bar? Olardıń búgingi 
kúndegi  kórinisleri  haqqında  maǵlıwmat  beriń.
2.  Dáslepki  diniy  túsiniklerdiń  búgingi  kúndegi  kórinisleri  haqqında 
kórgizbeli  slayd  tayarlań  (MSPower  Point).
3.  Áyyemgi Oraylıq Aziya xalıqları turmısında animistik, totemistik, fe-
tishistik  hám  shamanistik  túsiniklerdiń  ornı  nelerde  sáwlelengen?
4.  Tariyx  páninen  milliy  hám  jáhán  dinleriniń  qalay  payda  bolǵanlıǵı 
haqqında  maǵlıwmat  toplań.
Quslar.  Ráwiyatlarǵa  qaraǵanda,  ózlerin  Oǵuzxan  áwladları  dep  es-
aplaǵan  túrkiy  oǵuzlar  babalar  tımsalın  jamanlıqlardan  asırawshı  quslarda 
kórgen.  Qırǵıy,  búrkit,  lashın,  qarshıǵa  usaǵan  quslar  qáwim  aǵzalarına 
bereket  hám  baxıt  alıp  keliwshi  muqáddes  janzat  esaplanıp,  olardı  atıw 
qatań  qadaǵan  etilgen.
Ózbek,  qazaq,  qırǵız,  túrkmen  xalıqları  áyyemnen  usı  waqıtqa  shekem 
úki,  bayıwlı,  búrkit  hám  lashın  párleriniń  muqáddes  kúshine  isenedi.  Sol 
sebepli  kishi  jastaǵı  ul  balalar  hám  qızlardıń  bas  kiyimleri,  besik  hám 
átkónsheklerin quslar pári menen bezeydi. Oraylıq Aziya xalıqları arasında 
qırǵawıl,  tawıs,  qoraz  muqáddes  quslar  dep  sanalǵan.
Terekler. Oraylıq Aziyada shınar hám kiparis daraqları (arsha) áyyemnen 
muqáddes kúshke iye obyekt sıpatında qádirlengen. Olarǵa qızlar ózleriniń 
kewil  sırların  aytıp,  terek  shaqalarına  belgi  baylap,  ármanlarınıń  orın-
lanıwına  úmit  etken.  Qubla  Túrkmenstan,  Ózbekistan  hám  Tájikstanda 
shınar  teregi  júdá  qádirlenedi.  Túrkmenler  shınardıń  quwraǵan  shaqaların 
otın  sıpatında  jaǵıp  paydalanıwǵa  da  qorqadı.
Túrkmenstandaǵı  Feruza  oazisi  uzınlıǵı  qırq  metr  keletuǵın  «Jeti  aǵa-
ini»  shınarı  menen  belgili.  Sayrab  awılındaǵı  aybatlı  shınardıń  tórt  metrli 
qabıǵında  bir  waqıtları  hátte  medirese  jaylasqan.  Tashkentke  jaqın  Bursh-
molla awılında ádetten tısqarı úlken shınardıń ziyaratına keliwshilerdiń izi 
úzilmeydi.

---

20