Z islomov, D. Rahimjonov, J. Najmiddinov

«Tafsirat-Tabariy»  kitabınan.

---

15
etiwshi  hárbir  nárse:  dárya,  quyash,  ay,  terek  usaǵan 
predmetler  de  bar  dep  oylaǵan.  Nátiyjede,  insannıń 
qorqıwı,  húrmeti,  talap  hám  zárúrligi  dárejesinde 
olarǵa  sıyına  baslaǵan.
Materialistlik  kózqaraslar  tárepdarlarınıń  pikirine 
qaraǵanda, qorqıw dinlerdiń kelip shıǵıwında tiykarǵı 
rol  oynaǵan  sezimlik  jaǵday.
Anglichan  filosofı  Xerbert  Spenser  (1820 — 1903) 
de  alǵashqı  qáwim  dinleriniń  kelip  shıǵıwına  qorqıw 
nátiyjesinde  «ótken  áwladlarǵa  sıyınıw»  sebep 
bolǵanlıǵın  atap  ótedi.  Spenser  sociallıq  esap-ki-
taplarǵa  súyengen  halda,  ómir  qorqıwınıń  din-
lerdegi  ornına  ayrıqsha  dıqqattı  tartadı.
Bul  qorqıwdıń  ótken  áwladlarǵa  salıstırǵanda 
ibadattıń  barlıq  kórinisleri  sáwlelengenligi  hám 
táńrilerdiń ústem yaki qaharman bolǵan áwladlar-
dan tańlanǵan degen pikirdi alǵa súredi: hárbir dinde 
áwladlarǵa ayrıqsha itibar qaratılǵanlıǵına ishara ete-
di.
Maks Myuller (1923 — 1900) pikiri boyınsha, din-
niń  kelip  shıǵıwı  tábiyat  hádiyseleriniń  insanǵa  ber-
gen  qorqıwınan  kelip  shıqqan  hám  ol  «naturalizm» 
delinedi.
Maks  Myuller  indeeclerdiń  muqáddes  kitabı  Ve-
dalarǵa  súyengen  halda,  derlik  barlıq  dinlerde  qu-
day  atları  tábiyat  hádiyselerin  bildiriwin  atap  ótken. 
Bul táliymat tárepdarları dinlerdiń júzege keliwi hám