Z islomov, D. Rahimjonov, J. Najmiddinov

JABIRAYIL — Alla  menen  payǵambarlar  ortasında  elshi  wazıypasın  orın-
lawshı  perishte.
KALAM — sóz,  bayanat  máńisin  bildiredi.  Mutaziliyler  payda  bolǵannan 
keyin  aqida  iliminiń  atı  «kalam»  dep  atala  baslanǵan.
KÁRAMAT — (arab.  «karam»  ikram  etiw  feyldiń  formasš  bolıp,  ózbek  ti-
line  jaqsılıqlar  dep  awdarıladı)  tiykarınan  sufizmlik  termini  sıpatında 
kóp  qollanıladı.  Olardıń  kórinisi  hám  juwmaǵına  názer  salsaq,  olardıń 
tiykarǵı  maqseti  adamlardı  jaqsılıqqa  shaqırıw,  gúnálı  islerden  tıyıw, 
táwbe  etiwge  shaqırıw  ekenligi  málim  boladı.
LAMA  (Tibet,  ásirese — eń  ullı) — Tibet,  Mongoliya,  Rossiya  lamaistle-
rinde  Budda  monaxı.  Qalmaqlarda  bul  dáreje  tek  ǵana  ruwxanıylar 
baslıǵına  beriledi.  Dindarlar  onı  ǵayrıtábiyiy  pazıyletlerge  iye  hám 

---

141
iláhiy  álem  menen  sóylese  alatuǵın  shaxs  dep  biledi.  Orta  ásir  dáwi-
rinde  joqarı  lamalı  bay  feodallardıń  bir  bólimin,  «shirkew  knyazları»n 
quraǵan.  Házir  Rossiya  buddistleri  Oraylıq  diniy  basqarması  baslıǵı 
lama  dárejesine  iye.
MURID — (arab.  «qálewshi»)  sufizm  jolına  kirip,  murshid  (diniy  baslıq) 
ke  qol  bergen  shákirt.
MURSHID — (arab. — jol kórsetiwshi) sufizmlikte tariqat ádeplerinen sabaq 
beriwshi  pir,  shayx  hám  ustaz.  Sufizm  jónelisiniń  joqarı  jol  basshısı.
MUTAKALLIM — kalam  ilimi  menen  shuǵıllanǵan  alımlar  «mutakallim» 
dep  atalǵan.
AQIRET — (arab.  «basqa,  aqırǵı,  ekinshi»)  bul  dúnya  aqırına  jetkeninen 
keyin bárshe qayta tirilip, islegen ámellerine jarasa sıyılq yaki jaza ala-
tuǵın  ekinshi  ómir.