Z ibodullayev

larga  intilish,  ya’ni  m ehribonlik  izlash,  odamlardan  yiroqlashish, 
y a ’ni  y o lg ‘izlik ka  in tilish ,  odam larga  qarshi  tu rish ,  y a ’ni 
hukmronlikka intilish. Ushbu xususiyatlarning qaysi biri ustun kelishiga 
qarab 3 xil  nevrotik shaxs shakllanarkan:  1) itoatkor,  qanday bo'lm a- 
sin  boshqalarning  m uhabbatini  va  e ’tiborini  qozonishni  istovchi; 
2)  jam iyatga  qarshi  chiquvchi,  undan  yiroqlashishga  intiluvchi;  3) 
davlatparast va odam lar ustidan  hukm ronlikka  intiluvchi.  K.  Xorni 
fikricha,  bu  reaksiyalarning  barchasi  insonni  qoniqtirm as  ekan, 
xavotir  hech  qachon  yo'qolm aydi,  aksincha  kuchaya  borib,  yangi 
va yangi kelishmovchiliklarni yuzaga keltiraveradi.
Shunday qilib,  K.Xornining nevroz haqidagi ta ’lim otini  quyida­
gicha sharhlash mumkin:  nevroz kurtaklari bola tug‘ilgandan keyingi
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

xavotirdan  boshlanadi  va  unga  dushm an  bo'lgan  adovatli  dunyo 
bilan  kurashish  natijasida  davom  etadi.  Buning  natijasida yuqorida 
qayd qilingan uchta himoya strategiyasi ishlab chiqiladi.
Psixoanaliz  falsafiy  fan  sifatida  ham   o ‘rganib  kelinmoqda.  Bu 
yo‘nalish  nafaqat  ongsiz jarayonlarni,  balki  ongli jarayonlarni  ham 
chuqur  o ‘rganishga  zamin  yaratdi.  Shuningdek,  psixoanaliz  etika, 
estetika va boshqa madaniy fanlar rivojiga ham o‘z ta ’sirini ko‘rsatdi. 
Ayniqsa, tibbiy psixologiyaga uning ta ’siri o ‘ta kuchli bo‘ldi.  Bugungi 
kunda psixoanalitiklar eng  og‘ir psixopatologik sindrom larni  davo­
lashda katta muvaffaqiyatlarga erishib kelmoqdalar.  Psixoanaliz inson 
tabiatini o ‘rganishda va psixoterapevtik muolajalar o'tkazishda keng 
qo‘llanib kelinmoqda. Psixogen kasalliklarning kelib chiqishida ijtimoiy 
va  m adaniy  omillar chuqurroq  tahlil  qilinmoqda.
0 ‘z hayotini aynan nevrozlarning mohiyatini o ‘rganishdan bosh- 
lagan nevrolog olim Zigmund  Freyd,  keyinchalik m ashhur psixiatr, 
psixoanalitik va faylasuf bo‘lib yetishdi.  Bugungi kunda uning ta ’limoti 
tibbiy  va  ijtimoiy  fanlarga  chuqur  kirib  kelgan.  Bular  nevrologiya, 
psixiatriya,  psixologiya,  seksologiya,  falsafa,  etika,  estetika  va  shu 
kabilardir.