Z. D. Rasulova, Sh. H. Quliyeva, A. R. Jo‘rayev texnologiya fanini o‘qitish metodikasi

Ijodkorlik faoliyatini rivojlantirish
da ta’limning bilishga oid qiziqishlarini 
rivojlantirishga qaratilgan motivatsion-qiziqarli tomonlariga ham ko‘proq e‘tibor 
berilishi lozim. O‘quvchilar bilan olib boriladigan ishlarning xarakterli xususiyati 
ular psixikasining zaif tomonlariga sustlik bilan moslashish emas, balki 
o‘quvchilar maksimal darajada faollashishi uchun ularni aqliy rivojlanishiga faol 
ta‘sir ko‘rsatish tamoyili bo‘lmog‘i kerak. Tarbiyachi va o‘qituvchilar ayrim 
bolalar qobiliyati o‘rtacha ekanligi yoki qobiliyatsizligi va hatto mukammal 
emasligi haqida paydo bo‘lgan tasavvurni sezdirmasliklari lozim. Bunday 
o‘quvchilar o‘zlari tobora tezlashib va murakkablashib borayotgan ta‘lim 
jarayoniga asta-sekinlik bilan moslashib boradilar. 
Ta’limda darsni to‘g‘ri va samarali tashkil etilishi albatta, o‘quvchilar bilim 
olishiga ta’sir etadi. Ijodiy faoliyatni rivojlantirishda muhim masalalardan yana biri 
o‘qituvchining darsning texnologik jihatdan to‘g‘ri loyihalashga borib taqaladi. 
Interfaol metodlarni qaysi bosqichda qanday qo‘llash darsni loyihalash vaqtidan 
boshlanadi. Loyihalash quyidagi bosqichlarda amalga oshadi 

---

132 
Estetik anglash
bevosita estetik madaniyat bilan hamohanglikda rivojlanadi 
va tarkib topadi. Bu iborani asosiy tushunchalardan biri ekanligiga sababi 
shundaki, odatda falsafiy fanlarga doir ilmiy adabiyotlarda “anglash” o‘rniga 
“ong” tushunchasi qo‘llanilib kelinadi. Estetik anglash, aytib o‘tganimizdek, 
estetik jarayonni tashkil etishi barobarida estetik munosabatni yuzaga keltiradi, 
ongning ana shu faoliyati ichki nafosatni shakllantiradi. Shuni alohida ta’kidlash 
kerakki, estetik anglash faqat estetik qadriyatlar yoxud ob’yektlarni idrok etishda 
emas, balki yangi estetik qadriyatlar yaratishda ham faol ishtirok qiladi, ya’ni u 
estetik faoliyat jarayonida o‘zining doimiy ulushiga ega: san’at asarining dunyoga 
kelishida, turmush sharoitini, ishlab chiqarishning go‘zllashuvida va shunga 
o‘xshash holatlarda hal qiluvchi ahamiyat kasb etadi. Estetik anglash inson 
ruhiyatida o‘ziga xos, chuqur ijobiy rihiy o‘zgarishlarni vujudga keltiradigan 
estetik holat. U estetik faoliyatning boshlanishidan avval insonni unga tayyorlovchi 
hodisa sifatida muhim: usiz estetik faoliyatning ro‘y berishi mumkin emas.
Estetik anglashning murakkab hodisa ekani estetik ihtiyoj, turli hislar va 
ma’naviy andozalarning har bir shaxs uchun alohida ruhiy evrilish tarzida 
namoyon bo‘lishi bilan bog‘liq: bu evrilish kuchli va asosan hishayajon, ehtirosli 
kechinmalar asosida vujudga keladi. Inson zoti dunyoga kelganidan boshlab tabiat 
va jamiyat deb atalgan tashqi muhit bilan munosabatga kirishadi, dastlab bu 
munosabat onglanmagan, intuitiv, biologik - genetik tarzda, keyinroq esa anglab 
yetilgan, yuksak darajadagi ijtimoiy hodisa sifatida ro‘y beradi. 
Texnologiya fani o‘quvchilarning estetik madaniyatini shakllantiruvchi fan 
hisoblanadi. Chunki texnologiya fanining 50 % amaliy mashg‘ulot darslaridan 
iborat bo‘lib, bunda o‘quvchilar estetik did, estetik dunyoqarash, estetik munosabat 
hamda estetik madaniyat kabi kompetensiyalarga yetarlicha ega bo‘ladilar. 
mashg‘ulotlar davomida olib boriladigan texnologik jarayonlarni qanday estetik 
did bilan tayyorlash o‘quvchilarning estetik, umummadaniy kompetensiyalarining 
qay darajada mukammal egallaganliklaridan dalolat beradi. 

---

133 
Bajariladigan buyumlarni estetik did bilan ko’rkam, chiroyli qilib tayyorlash 
o‘quvchilarning kasbiy omilkorlik darajalarining ham oshishiga olib keladi.