Z. D. Rasulova, Sh. H. Quliyeva, A. R. Jo‘rayev texnologiya fanini o‘qitish metodikasi

 
Texnologiya fan sifatida tadqiq qilingan ilmiy ishlar 
Respublikamizda mashinasozlik sohasining tez rivojlanishi yuqori malakali 
ishchi va texnik xodimlarga bо‘lgan ehtiyojni kuchaytiradi, buning asosiy negizi 
esa о‘z navbatida umumta’lim maktablarida texnologiya fanlaridan dars beradigan 
texnologiya fani о‘qituvchisi kasbini egallagan mutaxassislarga bо‘lgan talabni 
oshiradi. Texnologiya fani yо‘nalishi bо‘lajak о‘qituvchisi tabiiy, texnik va 
texnologik bilimlarga ega bо‘lishi zarur. U faqat bilimlarni о‘quvchilarga yetkazish 
bilan bir qatorda ta’lim jarayonini tashkil etish, boshqarish, loyihalash, 
konstruksiyalash hamda kasbiy pedagogik madaniyatga ega bо‘lishi kerak.
Olib borilgan tajribalar shuni kо‘rsatadiki, о‘sib kelayotgan yosh avlodni 
konstruktorlik-texnologik 
tayyorgarligini 
oshirish 
va 
ijodiy 
qobiliyatini 
rivojlantirish uchun har xil axborotlar va faoliyat turlarini о‘quv grafik faoliyat 
mazmuni orqali integratsiyalashgan holatda yetkazish asosiy sharti hisoblanadi. 
Chizmachilik faniga nafaqat axborotlarni yetkazish, balki konstruksiyalarni 
chuqurroq anglab uning yangi variantini tavsiya qilish orqali о‘quvchilarning 
fikrlash faoliyatini rivojlantirish mumkin.
2-MODUL. TEXNOLOGIYA FANINI O‘QITISHNING DIDAKTIK 
ASOSLARI 
6-Mavzu: Mehnat ta’limining didaktik tamoyillari 
Tayanch so‘zlar: 
qonuniyat, onglilik, faollik, ilmiyli, tizimlilik, ko
‘
rsatmalilik, 
ta’lim, tarbiya. 
 
6.1.
 
Onglilik va faollik 
Mehnat ta’limi o‘quvchisi qilayotgan ishini mazmunini yaqqol tasavvur 
qilgandagina ishga ongli ravishda kirishadi. Bu tamoyil o‘quvchilarda ilmiy 

---

66 
bilimlarni hamda ularni amalda qo‘llash metodlarini ongli va faol egallab oladigan, 
ularda ijodiy tashabbuskorlik va o‘quv faoliyatida mustaqillik, tafakkur, nutqi 
rivojlanadigan bo‘ladi. O‘qitishdagi onglilik tamoyili o‘quvchilardagi ta’lim 
jarayonining aniq maqsadlarini tushunish, o‘rganilayotgan dalil, hodisa, jarayonlar 
va ular o‘rtasidagi bog‘lanishni tushungan holda o‘zlashtirib olish, o‘zlashtirilgan 
bilimlarni amaliy faoliyatda qo‘llay bilish kabi me’yorlarni anglatadi.
O‘quvchilardagi mavjud bilim va ko‘nikmalariga tayanib, obrazli taqqoslash 
usulidan foydalanib, har bir so‘z va gapning tom ma’nosini ochib berish qoidasi. 
O‘quvchilaming о‘zaro o‘qitish kuchidan unumli foydalanib, qo‘yilgan savollarga 
jamoa bo‘lib javob topish qoidasi.
O‘quv fanini hech qachon dars markaziga qo‘ymay, dars markazida doimo 
o‘quvchi turishini, uning shaxsi shakllanayotganini bilgan holda talabaga ta‘limiy 
ta‘sir o‘tkazish qoidasi. O‘qitish jarayoni yanada muvaffaqiyatli o‘tishi uchun, har 
bir tushuncha berilganidan keyin, uni bir necha misollar bilan mustahkamlash 
qoidasi. Hech qachon o‘qituvchi aytganlarini qaytarish, birovlardan ko‘chirish va 
aytib turish hollariga yo‘l qo‘ymaslik bilan, o‘quvchi talabalarni mustaqil 
fikrlashga va harakat qilishga o‘rgatish qoidasi. Berilayotgan bilimni har 
tomonlama tahlil qilib berish yo‘li bilan bolalarda ijodiy tafakkurni rivojlantirish 
qoidasi.