‘z b e k ist 0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi



Download 11,8 Mb.
Pdf ko'rish
bet36/290
Sana03.07.2022
Hajmi11,8 Mb.
#734990
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   290
Bog'liq
Chizmachilik 2016-yil

D
nuqtani olingan 
О
nuqta bilan tutashtirib, uning davomiga 
D O = O K
ni o‘lchab qo‘yiladi. 
К
nuqtani 
A
nuqta bilan tutashtirib, 
A K
to ‘g‘ri 
chizig‘iga ega boMinadi. 
A K
to‘g‘ri chizig‘i 
AB
ga perpendikular 
(3.6-shakl, 
a).
Bu misolni boshqacha usul bilan ham yechish mumkin 
(3.6-shakl, 
b).
Bir-biriga teng bo‘lgan Beshta kesma o‘lchab qo‘yiladi 
va 
A
nuqtadan 
R=3a
radius bilan yoy chiziladi. So‘ngra 
4
nuqtadan 
R=5a


a )
h )
3.6-shakl.
radiusli ikkinchi yoy chiziladi. Bu yoylar- 
ning o ‘zaro kesishgan 
К
nuqta aniqlanadi 
va u 
A
nuqta bilan birlashtiriladi. Hosil 
bo‘lgan 
A K
to‘g ‘ri chiziq 
AB
to‘g ‘ri 
chiziqqa perpendikular bo‘ladi.
3-misol. С
nuqtadan 
AB
to‘g ‘ri chiziqqa 
peфendikular tushirilsin (3.7- shakl). Misol 
sirkul yordamida yechilsin.
Yechish: С
nuqtadan 
AB
to‘g‘ri chiziqni 
kesadigan qilib ixtiyoriy 
R
radius bilan yoy 
chiziladi. Bu yoyning 
AB
to‘g ‘ri chiziq bilan kesishgan 
1 va 2
nuqtalari- 
dan ixtiyoriy 
R
radius bilan yoylar chiziladi. Bu yoylaming o ‘zaro ke­
sishgan 
D
nuqtasi berilgan 
С
nuqta bilan birlashtiriladi. Hosil bo‘lgan 
CD
to‘g‘ri chiziq 
AB
to‘g ‘ri chiziqqa рефе^1ки1аг bo‘ladi.
Burchaklami yasash va ulami teng bo‘laklarga bo‘lish uchun trans- 
portir, uchburchakliklar va sirkul ishlatiladi. Geodeziyada yer ustida 
o‘lchashlar o‘tkazishda esa burchaklami 
0
‘lchash vaqtida aniq asbob -
teodolit va niveler qo‘llaniladi. Biz chizmachilikda keng qo‘llaniladigan 
ayrim usullar bilan quyida tanishamiz.
3-§. Burchaklami transportir yordamida o‘lchash va yasash
Burchakni transportir bilan 
0
‘lchash uchun uning tayanch plankasini 
berilgan burchakning bir tomoniga shunday qo‘yish (3.8- shakl) kerakki,


transportirdagi 0 nuqta burchakning 
uchi 
(A)ga
to‘g‘ri kelsin. Burchak 
CAB
ning qiymati daraja (gradus) 
hisobida transports shkalasi bo‘- 
yicha aniqlanadi.
AB
tomonning 
A
uchidan beril­
gan gradus qiymati bo‘yicha bur­
chak yasash uchun transportimi 
shunday qo‘yish kerakki, uning mar- 
kazi (0 nuqta) 
AB
to‘g‘ri chizig‘ning 
A
nuqtasiga to‘g‘ri kelsin, so‘ngra trasportir shkalasidagi berilgan gradus 
soniga mos kelgani (masalan, 55°) 
N
nuqta bilan belgilanadi. Transportir 
olib qo‘yiladi va 
N
nuqta orqali 
A C
kesma o‘tkaziladi. Natijada izlangan 
CAB
burchagiga ega bo‘linadi (3.8-shakl).
4-§. Burchakni sirkul va chizg‘ich yordamida yasash hamda
uni teng bo‘laklarga bo‘lish
Burchakning bissektirisasi chizg‘ich va sirkul yordamida oson yasala­
di. Buni quyidagi misollarda ko‘ramiz.

Download 11,8 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   32   33   34   35   36   37   38   39   ...   290




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish