‘z b e k ist 0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

a, b, d).
6-§. Qirqimlar va kesimlar
Buyumning ko‘zga ko‘rinmaydigan ichki tuzulishini aniqlash uchun 
qirqim deb ataluvchi shartli tasvirlardan foydalaniladi. Qirqimlar ham 
standartlashtirilgan bo‘lib, qirqim hosil qilish uchun chizmada buyum­
ning ichki tuzilishi bitta yoki bir nechta tekislik bilan fikran kesib 
ko‘rsatiladi. Qirqim shartli tasvir hisoblanib, unda buyumning tekislik 
bilan kesilgan joyi va kesuvchi tekislik orqasida joylashgan va 
ko‘rinadigan qisimlari tasvirlanadi (4.17-shakl, 
a
, 
b, d).
Bu yerda detal 
P
tekislik bilan qirqilib, ikkiga ajraladi va uning ol- 
dingi bo‘lagi olib qo‘yilgandan keyin, o ‘mida qolgan yarmining kesilgan 
joyi shtrixlanadi. Detaining chizmasida ham o‘sha qirqimga tushgan joy 
shtixlangan holda tasvirlanadi.
Qirqimlarda kesuvchi tekislik detalni teng ikkiga uning simmetriya 
o‘qi orqali ajratsa, kesuvchi tekislik izlari ko‘rsatilmaydi (4.17- shakl, 
d),
boshqa hollarda, ya’ni kesuvchi tekislik detaining simmetriya o ‘qidan 
boshqa joydan o‘tsa, qirqim hosil qiluvchi tekislik izi uzuq chiziq bilan 
ko‘rsatiladi va qirqim 
A-A
kabi belgilanadi (4.20- shakl). Uzuq chiziqlar- 
ni tasvirlash 4.18-shaklda ko‘rsatildi. 
A
harf yo‘nalish (ko‘rsatgich)lar-

---

4.18-shakl.
ning detal konturiga nisbatan tashqi tomonlarida yoziladi (4.18- shakl, 
a).
Yo‘nalishning shakli va o‘lchamlari 4.18-shakl, 
b
da ko‘rsatildi.
Kesuvchi tekisliklaming proyeksiyalari tekisliklariga nisbatan egalla- 
gan vaziyatiga qarab qirqimlar uch hil: frontal, profil va gorizantal 
bo‘ladi. Bulardan tashqari qo‘shimcha tekisliklarda qiya qirqimlar ham 
bajariladi. Qirqimlaming turidan qat’iy nazar ular oddiy va murakkab 
bo‘ladi.
Oddiy qirqim. 
Detaining ichki tuzilishini bitta tekislik orqali 
ko‘rsatish mumkin bo‘lsa, bunday qirqim oddiy hisoblanadi. 4.17-shakl- 
da oddiy qirqim hosil qilish ko‘rsatilgan bo‘lib,