‘z b e k ist 0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

A
4
B
6
nuqtalari 
bir-biri bilan tutashtiriladi. Natijada ikki tekislikning o‘zaro kesishish 
chizig‘i 
A
4
B
6
hosil bo‘ladi.
3-misol. Qiyalik masshtabi orqali berilgan P. tekislik bilan 
A} B
6 
to‘g‘ri chiziq kesmasining kesishish nuqtasi aniqlansin (13.11-shakl).
Tekislikning 
3
va 
6
nuqtalaridan 
P.
qiyalik masshtabiga perpendikular 
gorizontallar o‘tkaziladi. To‘gri chiziq kesmasining uchlari 
A
3
va 
B
6

---

lardan ham qo‘ymaga nisbatan perpendikular qilib yordamchi chiziqlar 
o‘tkaziladi. Bu yordamchi chiziqlar va gorizontallar o‘zaro 
C jE
6
nuq- 
talarda kesishadi. 
C
}va 
Es
nuqtalar o ‘zaro tutashtirilsa, 
A3B
qo‘ymani 
izlanayotgan 
F
nuqtada kesib o‘tadi.
3- §. S irtlarning proyeksiyalari
Sirtlaming proyeksiyalari ulaming bir qancha gorizontal kesimlari 
orqali ifodalanadi. Masalan, aylanish konusi olinsa (13.12-shakl), 
uning asosidan uchigacha bir xil masofaga ega bo‘lgan bir nechta daraja 
tekisliklari bilan kesilganda katta-kichik sirt gorizontallari hosil bo‘ladi. 
Sirtlardagi eng katta qiya chiziq sirt gorizontallarini birlashtiruvchi 
chiziq bo‘lib, sirtning pasayish chizig‘i deyiladi va u sirt gorizontallariga 
perpendikular b o iib o‘tadi.
Yer relyefi yer sirtining barcha fazoviy, hajmiy shakllarining yig‘indisi 
deb tushuniladi. Yer relyefi topografik chizmalarda gorizontallar baland- 
lik belgisi va har xil shartli belgilar yordamida tasvirlanadi hamda yer 
relyefining bunday tasvirlanishi topografik sirt tasviri deyiladi.
Daraja tekisliklari bilan topografik sirt kesilganda gorizontal chiziqlar 
hosilbo‘ladi (13.13-shakl). Gorizontal chiziqlamingbirjoyiga qo‘yilgan 
belgi butun chiziq uchun taalluqli hisoblanadi. Daraja tekisliklar oralig‘i 
bir xil masofada tanlab olinadi va oralig‘i balandlik birligiga teng bo‘lib,