‘z b e k ist 0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi



Download 11,8 Mb.
Pdf ko'rish
bet3/290
Sana28.05.2023
Hajmi11,8 Mb.
#945598
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   290
Bog'liq
Chizmachilik 2016-yil

M ualliflar


KIRISH
Chizma bu - maxsus chizma asboblari yordamida m a’lum qonun va 
qoidalar asosida bajarilgan tasvir b o ‘lib, u bizga buyum haqida, y a ’ni 
uning ichki va tashqi tuzilishlari, o ‘lchamlari b o ‘yicha to‘la m a’lumot 
beradigan hujjatdir.
Hozirgi zamon ishlab chiqarishida chizma alohida o ‘rin tutadi. Chun- 
ki har kuni zavodlarimizda turli stanoklar, mashina va mexanizmlar, uy- 
ro‘zg‘or buyumlari va ko‘plab boshqa narsalar tayyorlanadi. Ulami esa 
chizmalarsiz yasab bo‘lmaydi. Chizmalarga qarab mashina va asboblar- 
ning alohida detallari tayyorlanadi, tayyor detallardan murakkab mexa­
nizmlar yig‘iladi.
Chizma o ‘ziga xos grafik, baynalminal (intematsional) til bo‘lib, tex- 
nika sohasida savodli har bir kishi uchun u qanday tilda gapirishidan 
qat’iy nazar, tushunarlidir.
Chizma, asosan, axborot (informatsiya) uzatishning grafik vositasi 
bo ‘lib, u texnik g ‘oyani ifodalashning eng tushunarli vositasi hisoblanadi.
Chizmalar bir zavoddan ikkinchi zavodga, bir mamlakatdan boshqa 
mamlakatga yuboriladi. Chizmani o ‘qiy oladigan har qanday ixtisosli 
mutaxassis ulam i tushunadi, ularga qarab eng murakkab mashinaning tu- 
zilishini o ‘rganadi. Shuning uchun texnika sohasida savodli bo‘lishni 
istagan har bir kishi chizmachilikni yaxshi bilishi va o ‘zlashtirishi lozim. 
Biroq chizmalar faqat texnikadagina zarur bo‘lib qolmay, balki ko ‘plab 
kasblardagi m utaxassislar uchun ham doimiy y o ‘ldoshdir. Chizmalarga 
qarab turar jo y binolari, to ‘g ‘onlar, shaxtalar, elektr stansiyalari, temir- 
y o ‘l va avtomobil yo‘llari quriladi, kiyim-bosh, poyafzallar tikiladi, 
mebel yasaladi, shahar va qishloqlar ko‘kalamzorlashtiriladi. Texnikani 
o ‘zlashtirish va uni rivojlantirish uchun malakali ishchi, muhandis, kon- 
struktor va m u sa w ir dizaynni ham, chizmani ham bajarishi va uni o ‘qiy 
olishi kerak, chunki chizma atrofimizdagi, mavjud olamdagi narsalami 
o ‘rganish vositalaridan biri hisoblanadi.
Shuning uchun ham texnika sohasida savodli b o ‘lishni istagan har 
qanday inson chizmachilikni yaxshi bilishi lozim.
M ashhur aviakonstruktorlardan biri O.K.Antonov «Aqlli» qo‘l meh- 
nati kelajakda ham zarur. Har qanday avtomat robotlar va mantiqiy 
mashinalar insonda vujudga keladigan ilmiy tafakkumi almashtira ol-


maydi. Aksincha, texnika qanchalik rivojlanib borgan sari insonda shakl- 
lanib boradigan, uning o ‘ziga xos nozik «zargarlik» ishi b o ‘lgan chiz­
mani bajarish bilimi, shuningdek, buyuk mehnatsevarlik, sabr-qanoat, 
ixtirochilik shunchalik zarur» degan edi.
Loyihalangan har qanday detalni, masalan, klapanni ishlab chiqarish- 
ga tayyorlash uchun uning chizmasi bajariladi. Chizmasi asosida u detal 
k o ‘rinishida tayyorlanadi. Detal ish joyida yaxshi va davomli xizmat qili- 
shi uchun unga turli ko‘rinishdagi texnologik ishlovlar beriladi va niho- 
yat detal nazoratdan o ‘tkaziladi. Nazorat paytida kamchiliklari topilsa, 
y a ’ni standartga mos kelmasa, u brak deb topiladi. Demak, detal ish- 
latishga yaroqsiz. Har qanday detaining, y a’ni mahsulotning aniq ishlab 
chiqarishdagi har bir texnologik jarayonlari uchun alohida standartlar 
m avjud b o‘ladi.
O ‘zbekiston Respublikasi ЕСКД (Единная система конструирова­
ния документа) ning GOST 2.001.00 «Chizm alami chizish bo‘yicha 
um umiy qoidalar»i 2003-yilning 17-noyabrida isloh qilingan bo‘lib, 
hozirda u « 0 ‘zbekiston Davlat Standarti 0 ‘z DSt 2.001:2003 0 ‘zbekiston 
Respublikasining Konstmktorlik Hujjatlarining Yagona Tizimi ( 0 ‘z 
KHYT) Asosiy Qoidalari» deb yuritiladi. Shu bois, 0 ‘zbekiston Respub­
likasi hududidagi barcha o ‘quv yurtlarida chizmachilik fanini o ‘qitishda 
chizmalami chizish va o ‘qish bilan bog‘liq barcha hujjatlar 0 ‘z DSt 
2.001 dan 2.999 gacha chizmalar chizish bo ‘yicha «Umumiy qoidalar»ga 
rioya qilishimiz shart.



Download 11,8 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   290




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish