‘z b e k is t n r espu blik asi o L iy va ‘rta m axsus ta’ L i m vazirlig I

Sharq mutafakkirlari mehnat tarbiyasi haqida. T a ’lim-tarbiya tarixiga 
n a z a rta s h la r ekanm iz,  dastlabki xalq og‘zaki ijodi  nam unalaridan tortib, 
buyuk  m utafakkirlar  ijodigacha  yoshlam i  m ehnatsevar b o ‘lib yetishishi, 
kasb-hunar o ‘iganish,  m ehnat ahlini  hurmat qilish  hamda mehnat  insonni 
ulug‘lash  masalalariga  alohida  e ’tib o r berilganligiga guvoh  b o ‘lamiz.
Buni  biz  turli  davrlarda  yaratilgan  t a ’limiy-axloqiy  asarlar  va  xalq 
o g ‘zaki  ijodi  n a m u n a la ri  t o p is h m o q ,  xalq  q o ‘shiqlari,  masal,  m aqol, 
ertak va d o s to n la rd a   m eh n at  va  k a s b - h u n a r odobi,  axloqi va qoidalarini 
o ‘zlashtirish  m u h i m   hayotiy  z a ru ra t  ekanligi  t a ’kidlanadi.
B u ndan tashqari  «Avesto»,  Kaykovusning «Qobusnoma», A bu  N a sr

---

F o r o b i y n i n g   « F o z il  o d a m l a r   s h a h r i» ,  A b u   R a y h o n   B e r u n i y n i n g  
« G e o d eziy a» ,  «M in ero lo g iy a» ,  M a h m u d   Q o s h g ‘a riy n in g   « D e v o n u  
Iug‘at it  turk»,  Yusuf Xos  Hojibning «Q utadg‘u bilig», Alisher N avoiyning 
b i r   q a t o r   a s a r l a r i   va  s h u   k a b i   m a ’rifiy   m e r o s   n a m u n a l a r i d a  
m ehnatsevarlik,  k a sb -h u n arn in g  aham iyati  h aq id a  m u h im  fikrlar bay o n  
etilgan.  Bular dastlabki xalq  o g'z aki  ijodi  nam u n ala rid ag i  xalq  eposlari, 
e rta k ,  m aqol  va  to p is h m o q la r d a n   boshlangan.
M a n a   shunday  e r ta k la rd a n   biri  «Aql  va  boylik»  ertagidir.  B u n d a  
c hol  t o ‘rt  o ‘g‘liga  q a r a ta   «K im   aqlli  va  d a v l a t m a n d   b o ‘lsa,  o ‘sha  oila 
boshlig‘i b o ‘lib qoladi»,  degan  s o ‘zlariga o ‘g ‘illaridan  biri z u m ra d   k o ‘zli 
oltin  uzugi,  ikkinchisi  z a rb o f c h o p o n i n i,  u c h in c h isi  esa  q i m m a tb a h o  
k a m a rin i  k o ‘rsatadi.
Kenja  o ‘g ‘il  esa  o tasining  savoliga  « M e n d a   z u m r a d   k o ‘zli  u zuk 
h a m ,   z a r b o f   c h o p o n   h a m ,  q i m m a t b a h o   k a m a r   h a m   y o ‘q.  L ekin 
m e h n a tk a s h   q o ‘lim,  b o t i r y u r a g i m ,   aqlli  boshim   bor»,  —  deydi  va  otasi 
uni  oila  boshlig‘i  qilib,  u y - r o ‘z g ‘orini  m ero s  qoldiradi.
Ko'rinib turibdiki,  xalq bu  ertak vositasida yoshlarga insonni  hayotda 
baxtli  qila  oladigan  narsa  m e h n a t  degan  g ‘o y an i  ilgari  surgan.
F aqat  erta k lard a  em a s,  xalq  m a q o lla rid a   h a m   m e h n a ts e v a rlik , 
m e h n a t d a   h a m k o r l i k ,  m e h n a t n i n g   i n s o n n i   b a x t l i - s a o d a t l i   q ilish i 
ifodalangan.  Masalan: