‘z b e k is t n r espu blik asi o L iy va ‘rta m axsus ta’ L i m vazirlig I

0 ‘quvchilarda nafosatni shakllantirish.  Nafosat  ongi  ijtimoiy voqelik, 
tab iat,  s a n ’at  bilan  bevosita  m u lo q o t  ja ra y o n id a   o ‘q u v ch ilarn i  turli 
n az ariya,  q arash lar  mohiyati  bilan  tanishtirish,  u l a r   o ‘rtasida  nafosat 
t a ’limi  va  tarbiyasini  tashkil  etish  hisobiga  shakllantiriladi.  N afosat 
ongi  asosini  nafosat  idroki  tashkil  etadi.  N afosat  idroki  —  bu  ijtimoiy 
voqelik,  buyum   va  hodisalarning  g o ‘zalIigini  o n g d a   yaxlit  aks  etishi 
b o ‘lib,  u  g o 'z a llik   his  e tilg a n d a   yuzaga  k eladi  va  a n iq   m a q s a d g a  
y o ‘naltirilganligi  bilan  tavsiflanadi.
N a f o s a t   t a r b i y a s i n i n g   v a z i f a l a r i   q u y i d a g i l a r d a n   i b o r a t d i r :  
o ‘q u v c h ila rd a   nafosat  his-tuvg‘usi.  f ik r- m u lo h a z a .  d id n i  tarbiyalash. 
u la r n i n g   iiodiv  qobilivatlari.  g o ‘z a llikni  sevishga  boMgan  h a v o tiv  
ehtivoiini o ‘stirishdan  iborat.  K ishilargo‘zallikni  idrok qilish qobiliyatiga 
ega  boMganliklari  u ch u n   hayajonlanish,  q a y g ‘urish,  d a r g ‘azab  b o ‘lish, 
quvonish, zavqlanish  kabi  his-tuyg‘ularni  b o sh d an   kechiradilar.  B u n d an  
tashqari  kishi yuksak badiiy m ahorat  bilan yaratilgan  obrazni yoki tabiat, 
h ay o td ag i  g o ‘zal  hodisani  idrok  qilganidan  z a v q -s h a v q q a   t o ‘ladi.
0
‘quvchilarda kuzatish  madaniyatini tarbiyalash  ularning go'zallikka 
b o ‘lgan  intilishlarini o ‘stirish  u c h u n  ju d a   m u h im .  K o ‘p  h ollarda bolalar 
b ir o r   n a rsa g a   q arab   t u r a d i l a r - u ,  u n in g   o 'z in i   k o ‘rm a y d ila r ,  q u lo q  
so la d ila r- u ,  eshitmaydilar.  S h u n in g   u c h u n   ularga  ta b i a t d a ,  o ‘r m o n d a

---

togMar va choMlarda turli tovushlarni  farq qilishni o ‘rgatish  lozim.  Yuqori 
s i n f   o ‘q u v c h i l a r i g a   g o ‘z a l l i k ,   x u n u k l i k ,   n a f o s a t   i d e a l i   s in g a r i  
tu s h u n c h a la rn i  yoritib  berish  ju d a   m u h im ,  zero,  bu  tu sh u n ch ala rsiz 
g o ‘zallikka  nisbatan  m un o sab at,  voqelik va borliqqa g o ‘zal  m u n o sa b a t 
tizim ini  tarkib  toptirib  b o ‘lmaydi.
Nafosat  haqidagi tushunchalarni o'zlashtirib olish, ajoyib s a n ’at asarini 
sayoz,  past saviyada yozilgan asardan  farqlash, o ‘z fikr-mulohazalarining 
t o ‘g ‘ri  ekanligini  qattiq  turib,  him oya  qilishga  yordam   beradi.  Yuqori 
sin f o ‘quvchilari  hayot  va  s a n ’atda  g o ‘zallik,  xunuklik,  zavq-shavqning 
xilma-xil  turlariga  duch  keladilar.  U la r g‘oyaviy yo ‘nalishi  va  m azm uni 
jihatdan turlicha boMgan badiiy ham da san’at  asarlami o ‘qiydilar, tom osha 
qiladilar  va  tinglaydilar.  Ijtimoiy  hayot  va  s a n ’atga  oid  hodisalarning 
m ohiyatini  t o ‘g ‘ri  tushu n ish d a  o ‘quvchilarga  g o ‘zallik  va  uni  sevish 
mavzusidagi  darslar,  shuningdek,  sinfdan  va  m aktabdan  tashqari  olib 
boriladigan  xilma  xil  m ashg‘ulotlar  yordam   beradi.
N afosat  didi  o ‘z  tabiatiga  k o ‘ra  shaxsga  xos  boMgan  psixologik 
hodisadir.  A m m o   shaxs  ijtimoiy  m u n o sab atlarn in g   faol  ishtirokchisi 
boMganligi  u c h u n   u  g o ‘zallikni  b aholash  m ezonlarini  puxta  o ‘zlashtira 
oladi.  Nafosat  didi  shaxsning buyum  yoki  hodisaga  nisbatan  m unosabat 
bildirish  turi,  obyektiv  nafosat  oMchovi  boMib,  g o ‘zaIlik,  xunuklik  va 
tu b a n l i k k a   b a h o   b e r ish d a   subyektiv  y o n d a s h u v n i  ifodalaydi.  D id 
sanaladi.  Xullas,  m aktab o'quvchilari  o ‘rtasida nafosat tarbiyasini tashkil 
etishda samarali shakl,  m etod va vositalardan  oqilona foydalanish  ijobiy 
natijalar beradi.