‘z b e k is t n r espu blik asi o L iy va ‘rta m axsus ta’ L i m vazirlig I

I q tis o d iy  
ta r b iy a  
o ‘q u v c h ila r d a  
ilm iy  
d u n y o q a r a s h n i 
shakllantirishning  tarkibiy  qism i.  0 ‘zbekiston  R esp u b lik asid a,  b o z o r  
m u n o s a b a t l a r i   s h a k l l a n a y o t g a n   s h a r o i t d a   o ‘q u v c h i l a r g a   i q t is o d i y  
bilim larn i  berish  va  ularda  iqtisodiy  faoliyatni  y urita  olish  k o ‘n ik m a , 
m a la k a la rn i  shakllantirish  o ‘ziga  xos  a h a m iy a t  kasb  etadi.
Iqtisodiy tarbiva — o ‘quvchilarga  iqtisodiy b ilim larni b erish ,  u lard a 
iqtisodiy faoliyat  (oila budjetini  s h a k lla n tirish ,  oila  x o ‘ja ligini  y uritish, 
m a v j u d   m o d d i y   b o y l i k l a r n i   a s r a s h ,   k o ‘p a y t i r i s h ,   s a v d o - s o t i q  
m u n o s a b a t l a r in i   t o ‘g ‘ri  tash k il  e tis h   va  h o k a z o l a r ) n i   ta s h k il   etish  
k o ‘n i k m a   va  m alak a la rin i  s h a k l l a n t i r i s h d a n   iborat  b o 'l i b ,   ijtim o iy  
ta rb iy a n in g   m u h im   tarkibiy  q is m i  san a la d i.

---

Iqtisodiy tarbiya t a ’lim  muassasalarida  yo‘lga q o ‘yilayotgan  iqtisodiy 
t a ’lim bilan  c h a m b a rch a s h olda olib boriladi.  Iqtisodiy tarbiyani tashkil 
etishda  oila,  t a ’lim  muassasasi  va jam oatch ilik   o ‘rtasidagi  m u s ta h k a m  
ham k o rlik k a  tayanish  ijobiy  natijalarni  kafolatlaydi.
Iqtisodiy tarbiyani tashkil  etish jarayonida quyidagi  vazifalar amalga 
oshiriladi:
—  o ‘quvchilarga  iqtisodiy  bilim  asoslari  (iqtisod,  oila  x o ‘jaligini 
yuritish  va  boshqarish,  ishlab  chiqarish jara y o n in i  tashkil  etish,  ishlab 
ch iq arish n i  moliyalashtirish,  kapital,  tadbirkor,  tadbirkorlik  faoliyati, 
kichik  va  o ‘rta  biznes,  ijara,  s h a r tn o m a la r  va  u larni  tuzish,  banklar, 
b a n k  operatsiyalari,  budjetni shakllantirish,  d a r o m a d ,  b an k ro t,  biznes- 
re ja   va  b o s h q a l a r )   b o r a s i d a   c h u q u r   b i l i m l a r   b e r i s h   va  u l a r n i  
takom illashtirish;
— o ‘quvchilarda  iqtisodiy ong va tafakkur,  xususan,  mavjud  m oddiy 
boyliklarga  nisbatan  o q ilo n a  m u n o sab atn i  tarbiyalash;
—  u l a r d a   m u a y y a n   kasbiy  yoki  ishlab  c h i q a r is h   k o ‘n ik m a   va 
m alak a la rin i  shakllantirish;
—  ularni  iqtisodiy  ishlab  chiqarish jara yoniga  faol jalb  etish;
—  o ‘quvch ilard a  tadbirkorlik  faoliyatini  tashkil  etishga  nisbatan 
ehtiyoj  va  layoqatni  yuzaga  keltirish;
—  u l a r   t o m o n id a n   t o r   d o ira d a   b o ‘lsada  ta d b irkorlik  faoliyatining 
y o ‘lga  q o ‘yilishiga  erishish.
Iqtisodiy  m avzulardagi  suhbat.  b a h s - m u n o z a ra .  h a m d a  treninglar. 
i s h l a b   c h i q a r i s h   ilg‘o r l a r i   b i l a n   u c h r a s h u v l a r .   is h la b   c h i q a r i s h  
k orxona la riga  uvushtiriluvchi ekskursivalar.  tadbirkorlik voki  m uayyan 
kasbiy faoliyatni tashkil  etish  k o ‘nikmalarini shakllantiruvchi  ishchanlik 
o ‘v i n l a r i .   o ‘q u v c h i l a r n i n g   i s h l a b   c h i q a r i s h   b o r a s i d a g i   iio d iv  
q o b iliv a tla rin i  n a m o v is h   etishga  im k o n   beru v ch i  k o ‘rik -tan lo v lar. 
u l a r n i n g   iq tis o d iy   t a f a k k u r i n i   o ‘stiru v ch i  iq tis o d iy   v o ‘n a lis h d a g i 
ko n fe ren siv a.  s e m in a r va  m u n o z a ra la rn i  tashkil  etish  iqtisodiy  tarbiya 
s a m arad o rlig in i t a ’m inlaydi.
0 ‘zbekiston  Respublikasi  Prezidenti  I.A .K arim ov  «Xalqimizning 
y o ‘li  —  mustaqillik,  ozodlik  va  tu b   islohotlar  y o ‘lidir»  nom li  asarida 
q u y id a g ila rn i  bay o n   etadi:  « B o z o r  m u n o s a b a tla r ig a   o ‘tish  davrida 
o ‘q u v c h i l a r g a   iqtiso d iy   b ilim la r n i,  m a rk e tin g ,  m e n e jm e n t,   biznes 
sohasida bizning iqtisodiy rivojlanishimizda bu tu shunchala m ig  mohiyati 
va  roli  b orasida  k o ‘proq  bilim   berishim iz  m aq sad g a  m uvofiqdir»,  — 
d e y a   t a ’kidlagan  edi.

---

Iqtisodiy so h a d a  amalga oshirilayotgan  islohotlarni sam arali tashkil 
etish  u n i n g   ilmiy  asoslarini  ishlab  chiq ish n i  ta q o z o   etadi.  0 ‘zbe k isto n  
R espublikasi  Prezidenti  I.A .K arim ov  asarlarida  respublika  iqtisodiy 
ta ra q q iy o tin in g  asosiy y o ‘nalishlari,  om illari  h a m d a  tam oyillari batafsil 
k o ‘rsatib  o ‘tilgan.  M uallif  b o z o r  m u n o sa b a tla rin i  sh a k lla n tirish n in g  
quyidagi  tam oyillariga  alohida  u rg ‘u  beradi:
1.  Iq tisodiyotning  har  q a n d a y   siyosiy  m a fk u r a la rd a n   o z o d   qilish 
asosida  ijtimoiy  barqarorlikni  t a ’m i n l a s h 1.
2.  Iqtisodiyotni,  moliyaviy  a h v o ln i  b a rqarorla shtirish  —  iqtisodiy 
islohotlarni  am alga  oshirishning  m u h i m   s h a rti2.
3.  B o z o r iqtisodiyotiga o 'tishda xalqning tu b   m anfaatlarini  k o ‘zlash, 
d a v l a t n i n g   iq tisodiy  islo h o tlarn i  a m a l g a   oshirish  ta s h k i l o tc h i s i   va 
yetakchisi  b o ‘Iishi3.
4.  Pul  siyosatini  olib  borishda  m ustaq il  boMish,  v a lu ta   za xiralarini 
boyitish4.
5.  Iqtisodiy  islohotlarni  a m a lg a   o sh irish d a  q o n u n   ustuvorligiga 
erishish,  iqtisodiy faoliyat, tadbirkorlik va m eh n at  qilish erkinligi, b a rc h a  
m ulk  sh akllarining  teng  huquqliligi  va  h u q u q iy  ji h a t d a n   b a b - b a r a v a r  
m u h o fa z a   etilishi5.
6
.  B o z o r  m unosabatlari  s h a r o itid a   a h o lin i  ijtimoiy  h i m o y a l a s h 6.
7.  Iqtisodiy  islohotlarning  b o s q ic h m a -b o s q ic h ,  ev o lu tsio n   t a r z d a  
am alg a  oshirilishi7.
Iqtisodiy tarbiyani  uzluksiz am a lg a  oshirishda t a ’lim  m uassasalarida 
d a r s   va  d a r s d a n   t a s h q a r i  s h a r o i t l a r ,   s h u n i n g d e k ,   o i l a d a   a m a l g a  
oshirilayotgan  harakatlar m uhim  aha m iya tga ega.  Iqtisodiy  m a z m u n d a g i 
suhbatlar,  uchrashuvlar,  ekskursiyalar,  t o ‘garaklar ko'r in ish id ag i a m a liy  
ta d b irk o rlik   faoliyati  (u  yoki  bu   h u n a r   y o ‘nalishidagi  ijodiy  ish la r)n i 
tashkil  etish  o ‘quvchilarda  iqtisodiy tafa k k u rn in g  shakllanishiga y o r d a m  
beradi.
1  K arim o v   I.A.  0 ‘zb ek isto n   iqtisodiy  s iy o sa tin in g   u stu v o r  y o ‘n alish la ri.  —  T o s h k e n t, 
0 ‘zb ek isto n ,  1993.  —  5 -bet.
2  O 's h a   asa r,  7 -bet.
'  K a rim o v   I.A .  B izdan  o zo d   va  obod  V a ta n   q o lsin .  —  Т .,  0 ‘z b e k isto n ,  1994.  —  5 -b e t.
4  K arim o v   I.A.  O 'z b e k isto n   iqtisodiy  s iy o sa tin in g   u stu v o r  y o ‘n alish la ri.  —  T o s h k e n t, 
0 ‘z b e k isto n ,  1993.  -   4 8 -4 9 -b etlar.
5  K a rim o v   I.A.  B izdan  o zo d   va  obod  V atan   q o lsin .  —  T o s h k e n t,  O 'z b e k is to n ,  1994.  — 
2 7 1 -2 7 3 -b etlar.
6
  K a rim o v   I.A .  B uyuk  kelajagim izning  h u q u q iy   k afo lati.  —  T o s h k e n t,  S h a rq   n a s h riy o t- 
m atb aa  k o n se rn i  B osh  tah ririy ati,  1993,  -  15-bet.
7  K a rim o v   I.A.  B izdan  ozo d   va  obod  V a ta n   q o lsin .  —  Т .,  O 'z b e k is to n ,  1994.  2 7 3 -b e tla r.

---