‘z b e k is t n r espu blik asi o L iy va ‘rta m axsus ta’ L i m vazirlig I


Sharq  mutafakkirlari  va  G ‘arh  pcdagoglari  jamiyatda  pedagoglik



Download 11,97 Mb.
Pdf ko'rish
bet9/413
Sana16.01.2022
Hajmi11,97 Mb.
#379486
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   413
Bog'liq
Pedagogika. 1-qism (M.Toxtaxojayeva, S.Nishonova) 583e888c8e1f192e31521286245d8a52

Sharq  mutafakkirlari  va  G ‘arh  pcdagoglari  jamiyatda  pedagoglik
 
kasbining  tutgan  o ‘rni  haqida. 
Jamiyat  to m o n id an  
0
‘qituvchi  shaxsiga 
q o ‘yilayotgan  talablar  o ‘z  davrida  Sharq  mutafakkirlari  ham da  G ‘arb 
m a ’rifatparvarlarining  asarlarida  o ‘z  aksini  topgan.
M uham m ad  al-Xorazmiy,  Abu  N asr  Forobiy  hamda  Abu  Rayhon 
Beruniylar o ‘qjtuvchining ma ’naviv-axloqiv jihatdan yetuk boMishlariga 
alohida  ahamiyat  qaratadilar.  Ularning  Tfkrlaricha,  yaxshi 
0
‘qituvchi
www.ziyouz.com kutubxonasi


boshqalardan  bir  jihati  bilan  farq  qiladi,  ya’ni,  u  o ‘zi  ega  boMgan 
bilimlarni  yoshlarga  beminnat  o ‘rgatadi,  har  bir  ishda  ularga  nam una 
bo ‘la  oladi.
Abu Ali  ibn  Sino o ‘z asarlarida 
0
‘qituvchi bolalarga ta’lim berishdek 
mas’uliyatli burchni bajarishi zarurligini  uqtirar ekan,  ularga faoliyatda 
muvaffaqiyatga  erishish  garovi  boMgan  quyidagi  tavsiyalarni  beradi:
1)  bolalar  bilan  m uom alada  bosiq, jiddiy  boMish;
2)  berilayotgan  bilimning  talabalar  tom on id an  o ‘zlashtirilishiga 
e ’tiborni  qaratish;
3)  t a ’limda  turli  shakl  va  metodlardan  foydalanish;
4)  ta la b an in g   xo tira si,  bilim larni  egallash  qobiliyati,  shaxsiy 
xususiyatlarini  bilishi;
5)  fanga  qiziqtira  olishi;
6)  berilayotgan  bilimlarning  eng  muhimini  ajratib  bera  olishi;
7)  bilimlarni  talabalarga  tushunarli,  uning  yoshi,  aqliy  darajasiga 
mos  ravislida  berish;
8)  har bir so‘zning bolalar  hissiyotini  uyg'otish  darajasida  boMishiga
erishish1.
Alisher  Navoiy  o ‘z  davrining  ayrim  maktabdorlari  ega  boMgan 
sifatlar, xususan,  qattiqqoMlik,  ta ’magirlik va johilliklarni qoralar ekan, 
o ‘qituvchining  m a ’naviy  qiyofasiga  nisbatan jiddiy  talablarni  q o ‘yadi. 
Xususan,  «mudarris  kerakki,  g‘arazi  mansab  boMmasa va  bilmas  ilmni 
aytishga  urinmasa,  m anm anlik  uchun  dars berishga  havas ko‘rgazmasa 
va  olgMrlik  uchun g a p -so ‘z va g‘avg‘o yurgizmasa,  nodonlikdan  sallasi 
katta  va  pechi  uzun  boMmasa,  gerdayish  uchun  madrasa  ayvoni  boshi 
unga  o ‘rin  boMmasa.  ...  Yaramasliklardan  q o ‘rqsa  va  nopoklikdan 
qochsa,  nainki,  o ‘zini  olim  bilib,  necha  nodonga  turli  xil  fisq  ishlarni 
m umkin,  balki  halol  qilsa,  qilmas  ishlarni  qilmoq  uchun  sodir  boMsa 
va  qilar ishlarni  qilmaslik  unga  qoida va odat  boMib qolsa.  Bu  mudarris 
emasdir,  yomon  o datni  tarqatuvchidir»2.
Ayni o'rinda o'qituvchi  mehnatining niashaqqatli ekanligini ta ’kidlab 
o ‘tadi:  «Uning  ishi  odam   qoMidan  kelmas,  odam  emas,  balki  dev  ham 
qila  bilmas.  Bir  kuchli  kishi  bir yosh  bolani  saqlashga  ojizlik  qilardi,  u 
esa  bir to'da  bolaga  ilm  va adab o ‘rgatadi,  ko‘rkim  bunga  nima  yetsin.
1  Rahimov  S.  Abu  Ali  ibn  Sino,  T a’lim  va  tarbiya  haqida.  — Toshkent,  O 'qituvchi,  1967. 
—  75-bet.
•’ AlisherNavoiy.  M ahbub  ul-qulub.  Asarlar.  O 'n  besh  tomlik.  13  tom.  — Toshkent,  Badiiy 
adabiyot  nashriyoti,  1966.  —189-190-betlar.
www.ziyouz.com kutubxonasi


Shunisi  ham  borki, 
11
  t o ‘dada  fahm-farosati  ozlar  boMadi,  unday 
kishiga  yuzlarcha  mashaqqat  keisa  qanday  boMadi.  H ar qanday boMsa 
ham,  yosh  bolalarga  lining  haqqi  ko‘pdir.  Agar shogird  podshohlikka 
erishsa  ham  unga  (muallimga)  qulluq  qilsa  arziydi.
Haq yo ‘lida  kirn  senga  bir h a r f о ‘qitmish  ranj  ila,
Aylamak  bo ‘Imas  ado  oiling haqin  y u z ganj  ila»'.
M ashhur  pedagog  Abdulla  Avloniy  ham   o ‘z  asarlarida 
0
‘qituvchi 
shaxsi va  uning faoliyati borasidagi qarashlarni  ifodalashga alohida o ‘rin 
beradi.  Allomaning  qayd  etishicha,  bolaning  sogMom  boMib  o ‘sishida 
ota-onalar  o ‘ziga  xos  rol  o ‘ynasalar,  uning  fikriy  jihatdan  taraqqiy 
etishida  o ‘qituvchining  o ‘rni  beqiyos  ekanligini  t a ’kidlaydi.  Xususan, 
b o la la rn in g   a qliy  q o b iliy a tla r in i  s h a k ll a n ti r i s h   m u a l l i m l a r n i n g  
«diqqatlariga  suyalgan,  vijdonlariga  yuklangan  m uqaddas  bir  vazifa» 
ekanligini  t a ’kidlab,  «fikrning  quvvati,  ziynati,  kengligi,  m uallim ning 
tarbiyasiga  bogMiqdur»2,  — deydi.
Y an  A m o s  K o m e n s k iy   o ‘z  d a v r i d a   o ‘q i t u v c h i n i n g   b o l a  
dunyoqarashini  rivojlantirishdagi  roliga  katta  baho  berib,  o ‘qituvchilik 
«yer yuzidagi  har qanday kasbdan  k o ‘ra yuqoriroq turadigan ju d a   faxrli 
kasb»  ekanligini  t a ’kidlaydi.  M u a llifn in g   fikricha,  p e d a g o g   o ‘z 
burchlarini  c h u q u r  anglay  olishi  h a m d a   o ‘z  q a d r-q im m a tin i  toMa 
baholay bilishi zarur.  Ya.A.Komenskiy o ‘qituvchi obrazini tasvirlar ekan, 
uning  shaxsida  quyidagi  fazilatlarning  nam oyon  boMishi  m aqsadga 
muvofiqligiga  urg‘u  beradi:  vijdonli,  ishchan,  sabotli,  axloqli,  o ‘z  ishini 
sevuvchi,  o'quvchilarga  otalaridek  m uom ala  qiluvchi,  ularda  bilimga 
havas  uyg‘otuvchi,  o'quvchilarni  o ‘z  ortidan  ergashtiruvchi  va  diniy 
e ’tiqod.
K.D.Ushinskiy 
0
‘qituvchi  m a ’naviyati  va  kasbiy  faoliyatiga  yuqori 
baho  beradi  ham da  ularning  kasbiy  m alakalarini  doim iy  ravishda 
takomiJlashtirib  borish  maqsadga  muvofiq  ekanligi  t o ‘g ‘risidagi  fikrni 
ilgari suradi.  Mazkur g‘oyaning ijtimoiy ahamiyatini tasdiqlovchi  tizim
—  o ‘qituvchilarni  tayyorlovchi  tizimni  ilk  b or  asoslaydi.

Download 11,97 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   ...   413




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish