‘z b e k is t n r espu blik asi o L iy va ‘rta m axsus ta’ L i m vazirlig I


O ila  tarbiyasini  tashkil  etish  shakl,  m etod  va  vositalari



Download 11,97 Mb.
Pdf ko'rish
bet323/413
Sana16.01.2022
Hajmi11,97 Mb.
#379486
1   ...   319   320   321   322   323   324   325   326   ...   413
Bog'liq
Pedagogika. 1-qism (M.Toxtaxojayeva, S.Nishonova) 583e888c8e1f192e31521286245d8a52

O ila  tarbiyasini  tashkil  etish  shakl,  m etod  va  vositalari. 
Oila 
s h a r o itid a   uyushtirilayotgan  su h b atlar  alohida  diqq atg a  sazovordir. 
O m m a v iy   axborot  vositalari  orqali  aholi  e ’tiboriga  havola  etilayotgan 
h u q u q iy   mavzulardagi  m aq o lalar,  k o ‘rsatuv,  eshittirish,  shuningdek, 
o m m a v iy -h u q u q iy   a d a b iy o tla r  h am d a  ularda  ilgari  surilgan  g ‘oya!ar 
y u za sid a n   o ‘tkaziladigan  s u h b a tla r bolalarda  h u q u q iy   tasavvur,  idrok, 
savodxonlik,  tafakkur,  faollik,  m a s ’ullik,  e ’tiq o d   va  salohiyatni  q a ro r 
to pishiga  olib  keladi.
O i l a   m u h i t i d a   b o l a l a r g a   u l a r n i n g   b u r c h l a r i   t o ‘g ‘ris id a g i 
m a ’lu m o tlarn i  berib  borish,  o ‘z  navbatida  h u q u q la rid a n   foydalanish 
y o ‘llarini  k o ‘rsatib  berish  bu  bo ra d a  yaxshi  sa m a ra   bera  oladi.
O ila  b o lalard a  v ata n p a rv a rlik ,  insonparvarlik  tuyg'ularini  hosil 
q i l u v c h i   o ‘z ig a  xos  m a s k a n   s a n a l a d i .   B o l a l a r   « V a ta n » ,  «xalq» 
tu shunchala rining mohiyatini  dastlab ana shu  m askanda o ‘zlashtiradilar. 
B in o b arin ,  oilaning o ‘zi  V ata n n in g  bir bo'lagidir.  Oila s h a ’nini  him oya 
qilish,  uni  saqlash  t o ‘g ‘risida  q ayg‘urishning V a ta n n in g   sh a ’ni,  el-yurt 
m a n fa a ti  u c h u n   kura shish  tu y g ‘ulari  bilan  uzviy  b o g ‘liq  boMishiga 
erishish  oilada  tashkil  etilayotgan  ijtimoiy-siyosiy  tarbiyaning  asosi 
b o ‘lishi  lozim.
Y u q o rid a  qayd  etilgan  ta rz d a   oila  tarbiyasini  tashkil  etish  komil 
in s o n n i   tarbiyalab  voyaga  yetkazish  muvafTaqiyati  u ch u n   poydevor 
b o ‘ladi.  Farzandlarning h a r to m o n la m a  yetuk b o ‘lib voyaga yetishlarida 
o t a - o n a ,   o i la n i n g   b o s h q a   a ’z o l a r i n in g   d u n y o q a r a s h l a r i ,   h a y o tiy  
y o n d ash u v lari  va  m a ’naviy  dunyosi  o ‘ziga  xos  o ‘rin  tutadi.
Shuningdek,  o ta -o n a la m in g  m uayyan darajada pedagogik bilimlaiga 
ega b o ‘lishlari  h a m   aham iyatlidir.  Oila va t a ’lim  muassasalari  o'rta sid a 
tashkil  etilgan  ham k o rlik n in g  bosh g'oyasi  o t a - o n a l a r  uchun  pedagogik 
y o r d a m   k o ‘rsatishdan  iboratdir.
F a r z a n d   dastlabki  m a ’lum ot  va  ijtimoiy  m e ’yorlarga  am al  qilish 
borasidagi  k o ‘nik m alarg a  oilada  ega  b o ‘ladi.  C h u n k i  oilaviy  ijtimoiy 
m u n o s a b a tla r ,  xususan,  m ad an iy -m a ish iy ,  iqtisodiy-moliyaviy,  mulkiy 
m u o sa b a tla r h a m d a   m e h n a t  faoliyatini tashkil  etishda farzandlar o ‘zlari 
se z m a g a n ,  m ohiy atin i  tu s h u n i b  y etm agan  h o ld a   m a z k u r m u n o sab atlar 
ja ra y o n id a   ishtirok  etadilar,  d em akki,  ijtimoiy m asalalar bilan t o ‘qnash 
k e l a d i l a r ,   n a t i j a d a   b u   t a r z d a g i   m u l o q o t l a r n i n g   d o i m i y ,   q i s q a
www.ziyouz.com kutubxonasi


m u d d a tl a r d a  tak ro rla n ib  turishi  u lar  u c h u n   o t a - o n a l a r ,  fa r z a n d la r n i n g  
h u q u q ,  b u rc h ,  majburiyat  va m a s ’uliyatlarini tu sh u n ib  yetishga y o r d a m  
b eruvchi  ijtimoiy  obyektiv  s h a rt-s h a ro itla rn i  yaratadi.
S h u  jih a td a n   pedagogika fani oldiga  milliy va  hududiy xususiyatlarni 
in o b atg a  olgan  h o ld a  tarixan  tarkib  t o p g a n   oila  —  t a ’lim  m u assasa si  — 
j a m o a tc h ilik  tarzidagi  uchlikning  i j t i m o i y - m a ’rifiy  roli  u lar o ‘rtasidagi 
o ‘z a ro   birlik,  aloqadorligini  asoslash,  b o la la r d a   idrok  va  ta f a k k u r n i  
shakllantirishda  oila  va jam o atch ilik   im k o n iy a tla rin i  a n iq la sh   h a m d a  
u la rd a n   unu m li  foydalanish  talabi  o ‘rtag a  q o ‘yilm oqda.
Oila  tarbiyasining  farzandlarga  ta rb iy a   berish,  u lard a  m a ’n a v iy - 
axloqiy  m a d a n iy a tn i  shakllantirish  im k o n iy a tla rin i  a niqlash  y u z a s id a n  
b ir q a t o r  ta d b irla r amalga  oshiriladi.  S h u   b o ra d a   o t a - o n a l a r   b ila n   olib 
borilgan  ishlar  h a m d a   o ‘tkaziladigan  ta d b i r l a r d a n   a y rim larini  n a m u n a  
sifatida  keltiramiz:
O t a - o n a l a r   bilan  olib  boriladigan  ishlar:
I.  O t a - o n a la r   bilan  o ‘tkaziladiean  s u h b a t l a r .
S u hbatlar yakka va um um iy ta rz d a   olib boriladi.  Ilk suhbat  c h o g ‘ida 
o ‘quvchilarni  m a ’naviy-axloqiy j i h a t d a n   tarb iy a la sh ,  u lard a  m a ’n av iy - 
axloqiy m adaniyat  unsurlarini q aro r toptirish  muvaffaqiyatini t a ’m in la sh  
kafolati  b o ‘lgan  o ta - o n a la r   va  fa r z a n d la r n in g   ijtimoiy  onglilik  h a m d a  
faollik  d arajasin i  aniqlashga  y o r d a m   b e r u v c h i   a n k e ta   s o ‘ro v l a r in i  
o ‘tkazish  m um k in .  S o ‘rov n o m ala r  ikki  t u r d a   b o ‘lib,  u la rd a n   b irin c h is i 
h a r  bir o ‘quvchining um um iy portretini  tasvirlovchi,  diagnostik tavsifga 
ega,  ikkinchi  turdagi  so‘rovnom a  esa  o t a - o n a l a r n i n g   ijtim oiy t a rb iy a n i 
y o ‘lga  q o ‘yish,  fa rz a n d la r  m a ’n aviy  m a d a n i y a t i n i   s h a k l l a n t i r i s h g a  
n isb atan   ularning  shaxsiy  m u n o s a b a tla r in i  a n iq lash g a  x iz m a t  q ilu v ch i 
s o ‘rovnom alardir.  Quyida  birinchi  t u rd a g i  s o ‘r o v n o m a n i n g   u m u m i y  
m a z m u n i n i   keltiramiz:
«Siz  o ‘z  farzandingizni  qay   d a r a ja d a   bilasiz?»  n o m li  s o ‘r o v n o m a  
m a z m u n i   quyidagicha:
1.  F a rz a n d in g iz   ushbu  o ‘q u v   m a s k a n i d a   n e c h a n c h i   yil  t a h s i l 
o lm o q d a ?
2.  F arz andingizni  s o ‘nggi  o ‘quv  yilidagi  o ‘zlashtirish  da ra ja si  S izni 
q on iq tirad im i?
3.  Farzandingizning  fanlarga  b o ‘lgan  m u n o s a b a t i  q a n d a y ?
4.  U n in g   fanlai^a  b o ‘lgan  qiziq ish in i  b a h o la y   olasizm i?
5.  Ijtimoiy  m u n o sab atlar  (oila,  j a m o a   h a m d a   keng  j a m o a t c h i l i k  
o ‘rtasida tashkil etiladigan  m unosabatlar) jarayonidagi  ishtiroki q a n d a y ?
www.ziyouz.com kutubxonasi


6
.  F arzandingiz  m a n s u b   b o ‘lgan  mikro  h a m d a   m akro  m u h itn in g  
m a ’naviy-axloqiy  iqlimi  q anda y?  U  kimlar bilan  d o ‘stlashgan,  ularning 
m a ’naviy  qiyofasi  Sizning  talablaringizga javob  bera  oladimi?
7.  Siz  f a r z a n d i n g i z g a   n i s b a t a n   s a lb iy   a l o q a   y o k i  t a ’sir 
k o ‘rsatganliklarining  guvohi  b o ‘lganmisiz?
8
.  U n ing  oilada  lu tg an   o ‘rni  qanday?
9.  O lquv yurti  yoki  oila  o ‘rtasida vujudga  kelgan  shaxsiy ziddiyatlari 
b o rm i?
D a s t l a b k i   s u h b a t   h a m d a   o t a - o n a l a r   t o m o n i d a n   t o 'l d i r i l g a n  
s o ‘r o v n o m a l a r   natijalarini  tahlil  etish  ular  bilan  tashkil  etiladigan 
t a d b i r l a r   y o ‘na!ishi  va  m a z m u n in i  belgilab  beradi.
II. 
M aktabning 
o

q u v
 
vili  davom ida o ta -o n a la r bilan olib boradigan 
ish lari:
1.  S in f  o t a - o n a l a r   m ailisi.  Majlis  o ‘quv  yili  d a vom ida  besh  m arta 
o ‘tk a z ila d i,  y a ’ni,  o ‘quv  yili  boshlanishi  o ld id a n ,  I,  II,  III  va  IV 
c h o r a k l a r   y ak u n id a.  M ajlislarda  o ‘quv  yurti  ic h k i-ta rtib   q oidalari, 
u m u m j a m o a   ijtimoiy  m e ’yorlariga  rioya  etish  holatlari,  yuzaga  kelgan 
zid d iy a tla r  tahlil  etiladi,  navbatdagi  davr  u c h u n   belgilangan  ishlarni 
rejalashtirish,  ularni  hal  etish  yo'llari,  c h o ra -ta d b irla ri  belgilanadi. 
M a k t a b d a   t a ’lim  o la y o tg a n ,  j a m o a   hayoti,  s h u n in g d e k ,  tarbiyaviy 
ta d b irla r d a   faollik  k o ‘rsatayotgan,  o ‘qishda,  m e h n a t d a   alohida  o 'r n a k  
b o ‘layotgan o ‘quvchilarning ota-onalariga  minnatdorchilik izhor etiladi.
Ayrim   o ‘quv  yu rtid a  tashkil  etilayotgan  ta d b irla rd a   faol  ishtirok 
e tm a s lik la ri  aytib  o 't i l a d i   va  b u n in g   sabablari  a n iq la n a d i,  b u n d a y  
h o la tla rg a   b a r h a m   berish  bora sida  fikrlashib  olinadi.
2.  U m u m m a k t a b   o t a - o n a l a r   majlisi.  O t a - o n a l a r n i n g   u m u m iy  
y ig ‘ilishida  o ‘quv  yili  d a v o m id a   o ‘quvchilar,  o t a - o n a l a r   bilan  olib 
b orilad ig an   tarbiyaviy ishlarning borishi va yakuni  m u h o k a m a  qilinadi. 
O t a - o n a l a r   m a k ta b   h ayoti  va  o ‘quvchilarning  intizom i,  xulq-atvori, 
ijtim oiy  m e ’yorlarga  a m al  qilishlari,  o ‘quvchilarni  m a ’naviy j ih a td a n  
t arb iy a la sh   bora sida  erisha yotga n  natijalar bilan  tanishtiriladi.
0
‘q u v   yili  y a k u n i d a   b o ‘lib  o ‘tg a n   u m u m m a k t a b   o t a - o n a l a r  
m a jlisid a   ijtim oiy  h a y o t d a   faol  ishtirok  etg an ,  turli  fa nla r  b o 'y i c h a  
u y u s h t i r i l g a n   t a d b i r l a r d a   a l o h i d a   ibrat  k o ‘rs a tg a n ,   s h u n i n g d e k ,  
m u a y y a n   fa n la r  b o ‘y ic h a   o lim p ia d a la rd a   m uvaffaqiyatli  q a tn a sh g a n  
o ‘q u v c h i la r  va  u la rn in g   o t a - o n a l a r i n i   r a h m a tn o m a la r  bilan taqdirlash 
m a q s a d g a   m uvofiqdir.  Q u y id a b u n d a y   ra h m a tn o m a la rn in g   nam unasini 
ke ltira m iz :
www.ziyouz.com kutubxonasi


I
I
I
N a m u n a
« H u rm a tli  S obiijon  R o‘ziyev!
T o sh k e n t  s h a h a r   Y unusobod  tu m a n i d a g i   2 2 -m a k ta b   m a ’m u riy a ti 
va  kasaba  uyushm asi  q o'm itasi  « K a m o lo t»   yoshlar  u y u s h m a s i  Sizga 
fa rza n d in g iz n in g   tarbiyasiga  a lo h id a   e ’t ib o r   b e r a y o tg an in g iz  u c h u n  
t a s h a k k u r   izhor  etadi.
F a r z a n d i n g i z   N o d irjo n   R o ‘ziyev  2 0 0 4 —2005  o ‘q u v   y ilin i  a ’lo 
baholar,  n am unali xulqi,  shuningdek,  m a te m a tik a  fani b o ‘yicha bilim lar 
tanlovidagi  faol  ishtiroki  bilan  y a kunladi.
Farzandingiz mustaqil  Respublikamiz va xalqimizga  m u n o s ib  fuqaro 
b o ‘lib  yetishayotganligidan  x u rsa n d m iz.
Sizga  va  oila  a ’zolaringizga  so g ‘liq,  oilangizga  tin c h lik   tila y m iz .
M a k tab   m a ’muriyati
Kasaba  uyushm asi  qo'm itasi
«K am olot»  y oshlar  uyushmasi
2005-yil 
6
  iyun».
3. 
liti m o i v - m a ’naviv  m a z m u n d a g i  s u h b at  va  m a ’r u z a la r .  B u n d a y  
m a ’ruza va suhbatlar ota-onalarda  ijtimoiy,  shuningdek,  t a ’lim -tarbiyaga 
oid  bilim larni egallash,  farzand  tarbiyasi  ishiga jiddiy e ’ti b o r  b e rish ,  bu 
b o r a d a   t a ’lim  m uassasasi  bilan   m u s t a h k a m   h a m k o rlik   o ‘rn a t i s h d a  
m u h im   aham iyatga  ega.
Oila muammolari.  Mustaqillik yillarida bare ha sohalarda b o ‘lgani  kabi 
t a ’lim-tarbiya  va  oila  tarbiyasini  tashkil  etishda  ham   m u h im   o ‘zgarishlar 
yuz  berdi.  Mavjud  sharoitda  oilada  bolalar  tarbiyasini  tashkil  etishda 
muayyan qiyinchiliklar ko‘zga tashlanm oqda.  B ularquyidagilardan  iborat:
—  o ta -o n a la rn in g   pedagogik  b ilim la r d a n   yetarli  d a r a ja d a   x a b a r d o r  
emasliklari;
—  o ‘tish  davri  sharoitida  y uzaga  kelgan  iqtisodiy  q iy in c h ilik la r 
natijasida  m ak tab   yoshi  b o lalarn in g   m u a y y a n   q ism in in g   b o z o r   bilan 
bogManib  qolib,  o ‘qishga  b o ‘lgan  qiziq ish la rin in g   susayganligi;
— zamonaviy axborot  vositalari, shu j u m la d a n ,  kopyuterning  ijtimoiy 
hay o tg a tobora c h u q u r  kirib b orayotganligi,  natijada  unin g   ijobiy t a ’siri 
b i l a n   b irg a   b o l a l a r d a   b a d i i y   a d a b i y o t l a r n i   o ‘q i s h g a   b o M g a n  
qiziqishlarining  sezilarli  pasayishi;
—  axborot  vositalari  sahifalarida  ja n g a r i  kayfiyatdagi  t o m o s h a l a r  
so n in in g   ortib borayotganligi  va  b u n i n g   o q ib a tid a   b o la la rd a   b e r a h m l ik  
kayfiyatining  paydo  boMayotganligi;
www.ziyouz.com kutubxonasi


— 
o ‘q u v c h i l a r n i n g  
o ‘q u v  
a d a b i y o t l a r i  
b i l a n  
t o ‘la 
qurollantirilm aganligi;
—  n o t o ‘liq  o i l a la r n i n g   m avjudligi  h a m d a   u l a r   s o n i n in g   o rtib  
borayotganligi  va  hokazolar.
O ilaning  farzandlar o ‘quv  faoliyatiga g‘a m x o ‘rlik qilishi tarbiyadagi 
bosh  masalalardan  biridir.  O ta - o n a la r  farzandlarining t a ’lim jara y o n id a 
bilim larni  muvaffaqiyatli  o ‘zlashtirishlari  y o ‘lida  m a s ’uliyatni  c h u q u r  
his  etishlari  zarur.
O t a - o n a la rn in g   bu  b o ra d a   quyidagilarga  rioya  etishlari  m aqsadga 
muvofiqdir:
—  bolalarning  m a s h g ‘ulotlarga  kechikishlari  va  uyga  o ‘z  vaqtida 
qaytm asliklariga  y o ‘l  q o ‘ymasliklari;
—  ularning  dars  tayyorlashlari  uch u n   u yda  q ulay  sharoitni  yaratib 
berishlari;
—  b o l a l a r d a   uy  v a z i f a l a r i n i   b a ja rish g a   n i s b a t a n   m a s ’u liyatli 
y o n d a s h u v n i  q a ro r toptirishlari;
— bolalarga o ‘quv topshiriqlarini bajarish  hayotiy zaruriyat  ekanligini 
uqtirishlari,  vazifalarni  m ustaqil,  vijdonan bajarish  k o ‘nikm alariga ega 
b o ‘lishlariga  k o ‘m aklashishlari;
—  b o l a l a r n i n g   k u n   t a r t i b i g a   am a l  q ilish   k o ‘n i k m a l a r i g a   ega 
b o ‘lishlariga  e ’tibor  qaratishlari;
—  b o ‘sh  vaq td an   u n u m li  foydalanishlarini  n az o rat  qilib  borishlari.
O ilada  bola tarbiyasiga  ijodiy yondashish,  bolalarda  ijobiy sifatlarni
s h a k l l a n t i r i s h g a   e r i s h i s h   u l a r n i n g   s h a x s   s i f a t i d a   to M a q o n l i  
sh akllanishlarida  m u h i m   ah a m iy a tg a   ega.

Download 11,97 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   319   320   321   322   323   324   325   326   ...   413




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish