‘z b e k is t n r e spu b L ik a si o L iy va ‘r t a maxsus

Nazorat savollari:
1.  Tovarlarni yetkazib berish kanali qanday tanlanadi?
2.  Tovam i  zaxirada  omborda  va  yo‘lda  turib  qolganligidan 
k o ‘ridadigan y o ‘qotishlar qanday belgilanadi?
3.  Dilerlar atamasining m a’nosi nima?
4.  Ulgurji  va chakana vositachilar qanday ataladilar?
5.  Brokerlar qanday vazifalarni bajaradilar?
8.4. Taqsimot markazlarini joylashtirish
M ahsulotlarni  iste’molchiga  eng  kam  xarajatlar  bilan  yetkazib 
berishda  taqsimot  markazlarining  joylashuvi  katta  rol  o ‘ynaydi. 
Taqsimot  markazlarini  optimal  joylashtirish  birinchi  galda  ishlab 
chiqaruvchi  korxona  bir  qancha  iste’molchiga  xizmat  ko‘rsatayot- 
ganida vujudga keladi.  Taqsimot markazlarining joylashuvi bevosita 
transport xarajatlariga ta ’sir etadi.
Taqsimlash  markazining  manzilini  tanlashda  quyidagi  ishlar 
amalga oshirilishi kerak:
1.  Bozor  konyukturasini  o'rganish  va  tovarlarga  bo‘lgan 
ehtiyojni  bashorat qilish.
2.  Iste’molchilami  tovarlar  bilan  ta ’milash  tizimini  ishlab 
chiqish.
3.  Logistik  tizim  ichida  moddiy  oqimlarni  taqsimotini  tashkil 
etish.
4.  Keltirilgan  sarflar  kamaytirish  mezoni  bo‘yicha  taqsimot 
markazining joylashuv manzilini baholash.
Bunda  keltirilgan  sarf-xarajatlar  quyidagi  formula  yordamida 
aniqlanadi:
ZP = SE + ST + K/T,
104

---

bu  yerda  ZP  -  ko‘rilayotgan  variant  bo‘yicha  keltirilgan  sarf- 
xarajatlar,
SE  - markazning-yillik tasarruf xarajatlari,
ST  —yillik transport xarajatlari,
К   -  taqsimot  markazini  qurish  uchun  kerak  bo‘ladigan  kapital 
mablag‘lar,
T - kapital  m ablag‘lar sarfini oqlash  (qoplash)muddati.
Taqsimlash  markazini joylashtirishda  bulardan  tashqari joyning 
o‘lchamlari  (kerakli  narsalarni,  masalan  transport  vositalarini 
to'xtash  yoki  kutish  joylarini)  rejalashtirish  imkoni  bor-yo‘qligini, 
tashish  uchun  tanlangan  transport  turi  uchun  yo‘laklarni  mavjudlik 
kabi  masalalar ham  o ‘rganib chiqilishi kerak.