‘z b e k I s t n r e s p u b L ik a s I o liy va ‘rta m a X s u s ta’l im V a zir lig I m. P. Boltabayev, M. S. Qosimova

oqilona foydalanish ustidan nazorat o'rnatishdir.
M ahsulot tannarxi korxona xarajatlari tushunchasidan farq
qiladi. K orxonaning m ahsulot ishlab chiqarish, sotish va boshqa
m oliyaviy-x o'jalik faoliyati natijasida yuzaga keladigan barcha
xarajatlari mahsulot tannarxiga kiritilmaydi. M ahsulotning (ishning,
xizm atning) ishlab chiqarish tannarxiga uni bevosita ishlab chiqa­
rish bilan bog'liq xarajatlar kiritiladi. Ularga quyidagilar tegishli:
— bevosita m oddiy xarajatlar;
— bevosita m ehnat xarajatlari;
— ishlab chiqarish xususiyatiga ega bilvosita ustama xarajatlar.

---

Bu xarajatlam ing ko'pchiligini naturada, ya’ni dona, kg, metr
va boshqa ko‘rinishlarda hisobga olib borish va rejalashtirish mumkin.
A m m o m ahsulot ishlab chiqarishga sarflangan barcha xarajatlarni
birgalikda hisobga olish uchun ularni yagona o'lch o v birligiga -
qiym at-pul ko‘rinishiga keltirish talab etiladi.
Ayrim turdagi ishlab chiqarish xarajatlarini yaratilayotgan
m ahsulot tannarxiga to‘g ‘ridan-to‘g ‘ri kiritish mumkin. U nga ishlab
chiqarishdagi ishchilarning ish haqi va iste ’m ol qilingan m oddiy
resurslar sarfini kiritish m umkin. Bunday xarajat turlari bevosita
ishlab chiqarish xarajatlari deb yuritiladi.
Ikkinchi bir xarajat turlari bir necha xil m ahsulot etishtirish
jarayonida ishtirok etishi tufayli (m asalan, bir necha xil ekinlarga
o ‘g ‘it tashigan traktor am ortizasiyasi) ularga ketgan xarajatlarni
shu m ahsulotlarni ishlab chiqarishdagi ishtirokiga m utan osib
taqsim lashga t o ‘g ‘ri keladi. Bunday xarajatlar bilvosita ishlab
chiqarish xarajatlari yoki ishlab chiqarishga teg ish li ustam a