‘z b e k I s t n r e s p u b L ik a s I o liy va ‘rta m a X s u s ta’l im V a zir lig I m. P. Boltabayev, M. S. Qosimova

M ahsulot tannarxiga kiritiladigan ishlab chiqarish xarajatlari
xarajat 
elementlari 
va 
moddalari 
b o ‘yicha guruhlarga ajratiladi.
Bunday guruhlash:
— rejalashtirilgan m ahsulot ishlab chiqarishning m od d iy va
m ehnat sarflariga ehtiyojni aniqlash;
— xarajatlarni iqtisodiy m azm uniga ko‘ra taqsimlash;
— um um iy ishlab chiqarish xarajatlari m iqdorida u yoki bu
xarajat elem entlarining ulushini aniqlash im konini beradi.
M asalan, buxgalteriya hisobida m ahsulot ishlab chiqarish
tannarxini hosil qiluvchi xarajatlar iqtisodiy mazmuni va um um iylik
xususiyatlariga ko‘ra quyidagi 
elementlarga 
ajratiladi:
— ishlab chiqarishning m oddiy xarajatlari;
— ishlab chiqarishga tegishli m ehnatga haq to'lash xarajatlari;
— ishlab chiqarishga tegishli ijtim oiy sug'urtaga ajratmalar;
— asosiy vositalar va n om od d iy aktivlar am ortizasiyasi;
— ishlab chiqarishga oid boshqa xarajatlar.
7.2.1-rasm.
Sanoat korxonalarida mahsulot tannarxini hisoblash moddalari.

---

M ahsulot tannarxini pasaytirish yo'llari quyidagilardan iborat
bo'lishi mumkin:
— ishlab chiqarishga yuqori unum li, ishonchli va arzon ishlab
chiqarish vositalarini joriy etish;
— asosiy aylanma fondlardan oqilona va samarali foydalanish;
— ishlab chiqarishning material sig ‘im ini kam aytirish va
tejamkorlikka erishish;
— m ashina va texnikalarning kunlik va yillik ish unum ini
ko'tarish;
— resurslarni tejovchi va chiqitsiz texnologiyalardan keng
foydalanish;
— ishlab chiqarish va m ehnatni tashkil etishning ilg'or shakl-