‘z b e k I s t n r e s p u b L ik a s I o L iy V a ‘ r t a m a X s u s t a 'l im V a z ir L ig I

I 
BO ’LIM. SPITSADA TO ’QISH
T O ’QISH JIHOZLARI VA MOSLAM ALARI
Q o ’lda to’qishda qo ’llaniladigan asosiy jixoz bu -
spitsadir.
Spitsaning 
turli-tuman 
xillari 
mavjud 
(3-rasm). 
Ular 
har 
xil 
ma’teriallardan, turli o ’Ichamda va shaklda tayyorlangan bo’lishi 
mumkin. Masalan: metaldan (alyuminli, temirli, po’latli), yog’ochdan 
(bambuk, qayin), plastmassadan tayyorlangan spitsalar mavjud b o ’lib, 
ulaming har biridan o ’z o ’mida foydalanish lozim. Jumladan alyuminiy 
metalidan tayyorlangan spitsadan oq yoki ochiq rangdagi iplami 
to’qishda foydalanish mumkin emas, chunki ulardan foydalanish 
jarayonida bunday spitsalar ipni va barmoqlarni qoraytirib yuboradi. 
Lekin ular boshqa metall spitsalarga nisbatan yengilligi bilan afzal. 
Plastmassali 
spitsalardan 
yengil, 
mayin 
iplarni 
to’qishdagina 
fovdalanilmasa, ular tezda sinib ketadi.
Spitsalar ikki uchli yoki bir uchli b o ’ladi. Ular turli yo’g ’onlikda 
ishlab chiqariladi. Spitsaning diametri uning raqami hisoblanadi. 
Masalan, diametri 2,5 mm bo’lgan spitsa - ikki yariminchi raqamli 
spitsa hisoblanadi va hokazo. Amalda ko’proq diametri 1,5 mm dan 3,5 
mm gacha bo’lgan 350 mm uzunlikdagi spitsalar keng qo’llaniladi.
Katta o ’lchamdagi buyum yoki kiyimni to’qishda bir-biriga 
ingichka yengil sim yoki naycha yordamida tutashtirilgan spitsalardan 
foydalanish ancha qulay hisoblanadi.
Aylana bo’ylab qo'lqop va paypoq to’qishda diametri 1-1,5 mm li, 
uzunligi 1 50 mm atrofida bo’lgan ikki uchli spitsalar (odatda ular 5 dona 
b o’ladi) kerak bo’ladi.
' ijfri)— 
Off г -
ii
 m
r
3-rasm. Spitsalar

---

Biron narsa toqishga kirishishdan avval to’qiladigan ipga moslab, 
spitsa tanlash shart, chunki to’qiladigan kiyim yoki buyumlarning sifatli 
chiqishi bevosita spitsaning to’g ’ri tanlanganligiga bog’liq. Spitsaning 
raqami bilan ipning qalinligi o ’rtasida b o ’gliqlik* bo’lishi kerak, ya’ni 
ipni ikki qavat qilib, uni spitsa bilan o ’lchanganda spitsa qalinligi bilan 
teng bo’lishi kerak. Shundagina, spitsa ipda mos, to’g ’ri tanlangan 
hisoblanadi.
Bundan tashqari, spitsaning sirti juda silliq bo’lishi, uchlari xaddan 
ziyod to’mtoq yoki juda uchli bo’lib, barmoqlami shikastlaydigan 
bo’lmasligi lozim. Simli, naychali spitsalarda ulaming biriktirilgan 
joylari silliq, xalqalar harakatlanganda ipni titib yubormaydigan bo’lishi 
kerak.
Yuqorida aytilgan asosiy jixoz - spitsadan tashqari buyum yoki 
kiyim to’qish jarayonida quydagilar ham kerak bo’ladi.
O ’lchov tasmasi
- kiyim uchun o ’lchov olishda, andoza 
tayyorlashda, 
qaychi, ip, katta k o ’zli igna -
kiyim bo’laklarini 
birlashtirishda, 
kiyimga kashta tikishda kerak 
bo’ladi. 
T o’quv 
to’g ’nog’ichini - turli burama gullar to’qishda, shuningdek, qisman 
to’qishda ishlatiladi. Bulardan tashqari kalava iplami o ’rash jarayonida 
qo’llaniladigan turli moslamalar bo’lib, ulardan foydalanish ish unumi 
va sifatini oshiradi (4- va 5-rasmlar).
4-rasm. A r g ’umchoq
ip о 'ragichi.
5-rasm. Shamol tegirmoni
ip о ’ragichi.

---

8

---